Abstract:

Servet-i Fünûn dönemi Türk şiirinin en önemli şairlerinden olan Dönemin edebiyat anlayışının temelinde hakikatten kaçış ve hayale sığınma vardır. Servet-i Fünûn edebiyatının psikolojik arka planında yer alan “marazîlik” ve “kaçış” temleri beraberinde melankolik yapıyı da getirir. Bu edebiyatın hemen hemen bütün sanatçıları “karamsarlık” konusunda ortak tavırdadır. Hayattan memnuniyetsizlik ve hastalıklı yapı onların günlük hayatlarında da kendisini gösterir. Tevfik Fikret ve Cenap Şahabettin, Servet-i Fünûn şiirinin olduğu kadar modern Türk şiirinin de öncüleri arasındadır. Her iki şair bu dönemin şiir yönünü şekillendirir. Fikret ve Cenap, şiir anlayışlarında birçok hususta ortak özelliklere sahip olsalar da bazı konularda az çok farklılıklar gösterirler. Özellikle gerek psikolojik yapıdaki farklılık gerekse diğer nedenlerden dolayı iki şair arasında melankolik anlamda önemli farklar bulunur. Melankoli, ruhsal ve bedensel boyutlu bir akıl hastalığıdır. Bu durum genel olarak yoğun bir sıkıntı, keder ve karamsarlıkla gün yüzüne çıkar. Bu hastalık yer yer intihara bile sürüklenen “psikotik depresyon” halidir. Genel olarak psikofizyolojik faktörler; infeksiyöz, travmatik, hormonal, nörolojik, sosyo-ekonomik, organsal, toksik, sebeplerden dolayı ortaya çıkar. Melankoli hastalığına yakalanmış kişi öncelikle oldukça hassas bir yapıya bürünür, mizaç ve karakter değişikliği gösterir. Melankolik kişinin hareket ve davranışlarında yavaşlama, çabuk heyecanlanma, duygulanma, ağlama, sinirlenme, ani karar verme vb. durumlar görülür. Bu tip kişiler günlük ilişkilerinde ve iş hayatlarında genellikle başarısız olurlar. Melankoliye tutulmuş kişinin iştah ve uykusu kaybolur, hazımsızlık, baş ağrısı, endişe, güvensizlik, saplantı (obsesyon) ve korkular görülür. Bu yazımızda Tevfik Fikret ve Cenap Şahabettin’in şiirlerindeki melankolik yapıyı analiz etmeye çalışacağız.

Keywords: