Abstract:

Şehir tarihçiliği, ihmal edilmiş bir alan olmakla birlikte şehrin renklerini ve ruhunu besleyen dinamikleri tanımaya yardım eden bir alandır. Şehre vefa borcunu ödeme adına çalışılması gereken bir alandır. 1940-1950 yılları arasında Kayseri’nin durumu, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi belgelerine siyasi, ekonomik, sosyal ve Tayyare Fabrikası konularıyla yansımıştır. Siyasi bakımdan belediye başkanlarının atama yazıları vardır. İkinci siyasi husus da Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Kayseri il başkanlığı tarafından yazılan cemiyet yapılanmasına ait yazılardır. Ekonomik ve sosyal açıdan şehirde kurulan ev, dokumacılık, değirmencilik veya zirai amaçlı kooperatifler dikkat çekmiştir. Yine özel bankalardan Garanti Bankası, Akbank ve Yapı-Kredi Bankası’nın şube açmaları, hafriyat çalışmaları sırasında keşfedilen Roma mezarı, yasaklanan ve toplattırılan bir roman ve daha birkaç konu şehrin ekonomik ve sosyal yönlerini yansıtması bakımından kayda değer görülmektedir. Belgelerdeki bir konu da Kayseri şehri imar planı doğrultusunda gerçekleştirilen istimlâk hadisesidir. Ancak bu daha çok hazine arazilerinin belediyeye devredilmesi şeklinde yapılmıştır. Başka bir konu Talas’ta bulunan Amerikan Koleji’ne ait 5 binanın, 1000 yataklı askeri hastane yapılmak üzere askeri işgal altına alınacağı meselesidir. Sivas ile Ankara arasında seyrüsefer halinde bulunan ve ulaşım aracı olarak bütün trenlere oranla üstün tren sayılan özel trenlerin hareket saatleri de kayıtlardan öğrenilmektedir. Volkan Gazetesinin yayın hayatına başlamasıyla ilgili yazılar bulunmuştur. Dönemin en büyük partisi sayılabilecek CHP Kayseri İl teşkilatının destekleriyle çıkacak olması nedeniyle arşivlerde Volkan Gazetesi’ne ait belgeler tespit edilebilmiştir. Muhtelif belgeler içinde en dikkati çeken konu, Şakir Sungar’ın kaleme aldığı ve 1944 yılında Sümer Matbaası tarafından yayınlanan “Filiğin Emin Balta ile Nasıl Öldürüldü” başlıklı kitabın Bakanlar kurulu tarafından 7 Temmuz 1944 tarihli toplantıda sakıncalı görülerek mevcutlarının toplattırılması ve dağıtılmasının yasaklanmasıdır. Kayseri ile özdeşleşen Tayyare Fabrikası da önemi haiz bir diğer konudur. Fabrikada çalışan İngiliz vatandaşları, istimlâk edilen arsalar gibi konular belgelerde geçmektedir.

Keywords: