Abstract:

Klasik edebiyatta gazâvât-nâme, fetih-nâme, zafer-nâme, Selîm-nâme, Süleymân-nâme adları ile bilinen türlerin esin kaynağı büyük ölçüde Firdevsî’nin Şeh-nâmesidir. Söz konusu eserler edebî, tarihî, sosyolojik, antropolojik pek çok bilgiyi ihtiva etmektedir. Önemli bir kısmı dönemlerine şahitlik eden müelliflerce kaleme alındığı için ilk elden belge edebî metinler (vesikalar) hükmündedir. Edebiyat tarihimiz içinde hem Süleymân Peygamber hem de Kanûnî Sultân Süleymân’ın hayatlarını ayrı ayrı işleyen eserler yazılmıştır. Tümüne müşterek olarak Süleymân-nâme ismi verilmiştir. Süleymân peygamberin hayatını anlatan Süleymân-nâmeler genel olarak çoğunlukla Kuran’da anlatılan kıssalar çerçevesinde kurgulanmışlardır. Kanûnî Sultân Süleymân’ın hayatı etrafında telif edilen Süleymân-nâmeler ise Sultân’ın tahta cülûs ettiği dönemden ölümüne kadar olan safhayı ya da belli bir bölümünde geçen olayları anlatmaktadırlar. Her iki Süleymân-nâme türü de, birbiriyle bağlantılı olmasa da, Osmanlı Devleti’nin yükseliş döneminde daha ziyade telif edilmişlerdir. Kanûnî döneminden sonra da yazılan Kânûnî konulu Süleyman-nâme mevcuttur. Süleymân Peygamberle ilgili olan eserler ise on sekizinci yüzyıldan sonra görülmemektedir. Saltanat sahibi olmaları ve uzun yıllar hüküm sürmelerinin yanında isimlerinin aynı olması Süleymân-nâmelerin muhtevalarını zengin kılmıştır. Osmanlı tarihi açısından birinci derece kaynaklar arasında yer alan Kânûnî konulu Süleymân-nâmeleri metinler arası bağlamda inceleyerek önemli ayrıntılara ulaşmak mümkün olabilecektir. Edebiyat tarihi çerçevesinde yapılacak mukayeseli incelemeler de dönemin edebî zevk ve estetik anlayışının farklı bir açıdan anlaşılmasına katkı sağlayacaktır.

Keywords: