Abstract:

Psikolojinin sadece nesnel, deneysel bilgiye dayalı durumları incelemesi, bilimsel anlayışı ve rasyonel bilgiyi ön plana çıkarmıştır. Zamanla alanı genişleyen psikolojinin rasyonel bilgiyle sınırlı olamayacağı, insan belleğinin sezgisel de olacağına yönelik araştırmalar yapılmıştır. Bu araştırmalara farklı bir perspektiften yaklaşan Robert E. Ornstein, insanda hem rasyonel hem de sezgisel yanların olduğunu düşünmüş ve bunları birleştirmeye çalışarak bütüncül bir yaklaşım sergilemiştir. Batı’nın rasyonel bilgiye, Doğu’nun sezgiselliğe verdiği önem, temel bilgi ve kültürlerden yararlanmada birbirlerine ön yargılı bakmalarına neden olmuştur. Bu iki bilme şeklinden birini kullanan diğerini çok az kullanmıştır. Batı’da sezgisel, mistik yönün ihmal edildiğini düşünen Ornstein, rasyonel bilginin büyük ölçüde bütünlük için sezgiye ihtiyaç duyduğu görüşüne sahiptir. Bu nedenle Ornstein, Yeni Bir Psikoloji adlı eseriyle Doğu medeniyetine ait unsurları, geleneksel batıni psikolojiler aracılığıyla içte gizlenen duyguları ortaya çıkarma bilgisini Batı dünyasına tanıtmıştır. Sözü edilen batıni gelenekler; rüyalar, sözlü anlatım türleri, geometrik şekiller, müzikler, vücut hareketleri veya büyülü sesler gibi teknikler kullanarak insanın üstü kapalı kalan sezgisel yönünün ortaya çıkmasını sağlamışlardır. İnsanın eğitilme ve olgunlaşma serüvenine temsili yaklaşımlar getiren Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi’nin eseri olan A’mâk-ı Hayâl, Doğu’nun sezgi eğitimi yöntemlerine dair sembolleri içermektedir. Bu çalışmanın amacı da sezgisel eğitimin sembol ve temsillerle örgülenen yöntemlerinden faydalanarak A’mâk-ı Hayal’i bu bakış açısıyla anlama ve yorumlamaya çalışmaktır.

Keywords: