Özet:

Edebiyat ve felsefenin alanları birbirlerinden farklı olsalar da tarihsel gelişimleri içinde çoğu zaman karşılıklı etkileşim hâlinde olmuştur. Özellikle 1950’li yıllardan sonra yaygınlaşmaya başlayan varoluşçuluk akımının Türk edebiyatında roman, öykü ve şiirde etkili olmaya başladığı görülür. Modernist eğilimlerin yoğunlukta olduğu bir dönemde etkili olan bu akım, gerek edebî metinlerin kişilerinde gerekse işlenen temalarında önemli değişimlere yol açmıştır. Köklerinden kopmuş, kendine ve topluma yabancılaşmış, mutsuz ve huzursuz insanı dile getiren varoluşçuluk, bireyin tehdit altında olduğunu, manasız bir varlık hâline geldiğini ortaya koymaya çalışır. İki önemli savaş geçiren Avrupa’nın yaşadığı katliamlar, sürgün ve işkenceler sonucunda kaybettiği manevî değerlerin alt üst olmasıyla ortaya çıkan felsefî bir arayıştır varoluşçuluk. Bunun yanı sıra sanayileşmeyle birlikte makinenin nesnelleştirdiği dünyaya bir tepkidir. Dolayısıyla tekdüze hayatın nesnesi olan bireyi, yeniden inşa etme çabasıdır. Batı’da ortaya çıkan varoluşçuluğun Türk edebiyatında yankı bulması 1950’li yılların ortasına denk düşer. Kendi iç dünyasında yalnızlaşan insanların yaşadığı trajedi, Türk sanatçısı için vazgeçilemez tema olur. Varoluşçuluk Türk edebiyatında özellikle öyküde varlığını hissettirir. Bu felsefî akımdan etkilenenlerin başında Demir Özlü, Ferit Edgü, Orhan Duru, Leyla Erbil ve Adnan Özyalçıner gibi isimleri görmek mümkündür. Bu yazarlardan biri de Rasim Özdenören’dir. Onun öykülerinde varoluşsal problemlerle cebelleşen kişilerin büyük bölümü, Tanrı’nın kulu olma bilinciyle yaşamını düzenlediği görülür. Bu çalışmanın giriş kısmında, varoluşçuluğun genel çerçevesi çizildikten sonra, Türk edebiyatındaki yansıması üzerinde durulmuştur. Rasim Özdenören’nin öykülerindeki varoluşsal özellikler ise, kişiler ve temalar bazında olmak üzere iki ana başlık şeklinde irdelenmeye çalışılmıştır. Sonuç bölümünde ise çalışmanın genel bir değerlendirilmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: