Abstract:

Geçmişe ait olayların, yaşananların, birikim ve tecrübelerin tanığı olan yazılı belgeler, bize tarihi anlatır. Bu yazılı malzemenin korunması ve belli bir yerde saklanması ile ortaya çıkan arşivler, tarih ve uluslararası ilişkiler için önemli tanıklardır. Arşivler, “devlet varlığının hafızası” olarak stratejik önem taşımaları yanında; devletin ve kişilerin haklarını, uluslararası ilişkilerin belgelerini korurlar; bir sorunu aydınlatmaya, yeniden düzenlemeyi de sağlarlar. Geniş bir coğrafyayı yüzyıllarca yönetmiş olan Osmanlı İmparatorluğundan kaynaklanan zengin belge ve bilgi yığınına sahip Türk arşivleri, sadece Türkiye’nin değil aynı zamanda Balkanlar, Akdeniz, Kafkasya ve Ortadoğu’da kendi devletlerini kurmuş çeşitli halkların da ulusal ve ortak tarihinin yazılması ve öğrenilmesinde büyük önem taşımaktadır. TBMM’nin açılışından bugüne Türk dış politikasına ışık tutacak en zengin belgeye Dışişleri Bakanlığı Arşivi sahiptir. Fakat bilindiği üzere adı geçen arşiv araştırmacılara kapalıdır. Dışişleri Bakanlığı’nın Ermeni soykırımı iddialarıyla ilgili olarak, uluslararası platformlarda “arşivlerimiz açık” ifadesini kullanması ve tarihçilere adres gösterdiği bir sırada kendi arşivini kapalı tutması büyük bir çelişkiyi ifade etmektedir. Dışişleri Arşivinin kapalı durumu devam ettiği sürece Türkiye’de tarihçiliğin gelişmesi mümkün gözükmemekte ve tarihçiler Türk tarihini yabancı kaynaklardan öğrenmeye mahkûm edilmektedir. Uluslararası ilişkiler açısından oldukça önemli olan Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Cumhuriyet Arşivi, ATASE Arşivi, Dışişleri Bakanlığı Arşivi ve diğerleri ele alınacaktır. Ayrıca Uluslararası ilişkiler açısından İngiltere The National Archives ve Finlandiya Dışişleri Bakanlığı Arşivi (Ulkoasiainministeriö Arkisto) de örnekler verilerek Türk dış politikası için önemine değinilmiştir. Bu makaledeki amaç uluslararası ihtilafların çözümünde arşivlerin önemini ortaya koymak ve bunun Türk dış politikasına yansımalarını ele almaktır. Anahtar Kelimeler: Arşiv, Dış Politika, Türk, İngiliz, Fin.

Keywords: