Özet:

Yusuf Atılgan, Türk edebiyatındaki modernleşme eğilimini temsil eden en önemli yazarlardan biridir. Yusuf Atılgan, özellikle 1950’li yıllardan sonra Türkiye’de uç vermeye başlayan, bir yönüyle taşralı, kasabalı ya da köylü sayılabilecek, bir başka yönüyle de kentli olmaya çalışan kesimlerin hayatını edebiyat dünyasına taşır. Atılgan’ın sosyal, siyasi, kültürel ve ekonomik anlamda da oldukça öngörülü ve ufuk açıcı bir yaklaşıma tekabül eden bu girişimi, Türkiye’de, modernleşmeye çalışan yeni bir insan tipolojisinin ve dolayısıyla yeni bir yaşam anlayışının da habercisi olur. Yusuf Atılgan, bu avangart tavrını sadece romanlarıyla değil öyküleriyle de gerçekleştirir. Nitekim “Kasabadan”, Köyden” ve “Kentten” alt başlıkları bağlamında tasnif ettiği öykülerinde; hepsi aynı nesepten gelen, aralarında ruhsal bir yakınlık bulunan köylü, kasabalı ve kentli kahramanları bağlamında bu yeni insan tipini anlatır. Bu yeni insan tipi; Kıta Avrupa’sında yaklaşık bir asır önce ortaya çıkan modern, bunalımlı, yabancılaşmış, iletişimsiz, varoluşsal sıkıntıları olan bireyin Türkiye’deki ilk örnekleridir. Hemen hepsi modernleşmenin sancılarını bir biçimde yaşayan bu kahramanlar, aynı zamanda feodal değerler sisteminden kentli bir yaşam kültürüne geçmenin, birey olmanın, kendilerini varoluşsal anlamda gerçekleştirmenin hayalini kurar. Nihayetinde ortaya umutsuz köylüler, yalnız kasabalılar ve aylak kentliler kimlikleriyle beliren çaresiz, edilgen, cinsel anlamda sıkıntılı, tutunamamış, amaçsız, kendi kalıplarını kırmakta zorlanan bireyler çıkar. Bu çalışmada da amaç; Atılgan’ın öykü kişilerinin özelliklerini değerlendirmek ve böylece hem Türk edebiyatındaki modernleşme çabalarının hem de Türkiye’deki sosyal, kültürel ve ekonomik dönüşümlerin birey üzerinde ne gibi izler bıraktığının anlaşılmasını sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler: