Özet:

Oğuz Atay, yaşadığı dünyanın bir parçası olarak insanî atılım ve varoluşların yitip gitmemesi için çalışır. Ona göre toplum, milletin en önemli yapı taşıdır. Oğuz Atay için kendi ülküsel kimliğini metanın ötekileşen ve ötekileştiren yüzünde aramak en büyük toplumsal yıkımdır. İçteki yapıcı insancıl sese farklı bir bakış açısıyla kulak veren Oğuz Atay, toplumsal hafızada ortaya çıkan bu girift tıkanıklığı eserlerinde etkili bir şekilde irdeler. Oğuz Atay’ın romanlarında toplumsal yabancılaşma, birey ve toplumu kendi öz değerlerine öteki kılan eylemsel ve düşünsel bir olgudur.‘Tutunamayanlar’, ‘Tehlikeli Oyunlar’ ve ‘Bir Bilim Adamının Romanı’ adlı eserlerinde toplumun kendi öz değerlerine nasıl yabancılaştığını ortaya koyan yazar, toplumsal yapının bozulmasının başlıca nedenlerini kendilik değerlerine köksüzce yabancılaşma, hızlı şehirleşme ve metalaşma olarak görür. Oğuz Atay’ın anlatılarında toplumu kendilik değerlerine öteki kılan her düşünce ya da eylem, toplumun kimliksel değerlerini parçalayan ve onu kendi ülküsel değerlerine yabancılaştıran sosyal bir çatışama durumudur. Oğuz Atay’ın eserlerindeki ele aldığı “ötekilik” ya da ötekileşmenin düşünsel boyuttaki yabanlığı, toplumsal boyuttaki yozlaşmışlığın eylemsel görünümleriyle iç içedir. Anlatılarda simgesel değerler üzerinden verilen bu çatışma düzlemi toplumun varoluşsal reflekslerini tahrip ettiği gibi gelecek nesilleri şekillendirecek olan kurucu ve yaşatıcı deneyimsel sağaltımları da ortadan kaldırır. Yaratıcılığı kimliği ve romanlarında uyguladığı teknikler bakımından geleneksel kalıpların dışına çıkan Oğuz Atay, bireylerden meydana gelen toplumsal ittifakın kendi öz değerlerine öteki olması ya da sırt çevirmesini, toplumun kendi insanî ve kültürel değerlerine yabancılaşması olarak değerlendirir. Oğuz Atay’ın anlatılarında toplumun kendilik değerlerine yabancılaşması ya da ötekileşmesi, düş(ün)sel ve eylemsel köksüzleşmedir.

Anahtar Kelimeler: