Özet:

Bireyler arasında anlaşmayı sağlayan iletişim sistemine dil denir. Bu sistem; dinleme, okuma, konuşma ve yazma becerilerinden oluşmaktadır. Dil becerilerini etkili bir biçimde kullanma, yani, iyi ve aktif bir dinleme, etkili ve güzel konuşma, iyi okuma ve yazma gibi hususlar, anadili eğitiminin esas amaçları arasında yer almaktadır. Bu araştırmada, 11. yüzyılın sonları ile 12. yüzyılın başlarında yaşadığı sanılan şair ve bilim adamı Edib Ahmed Yükneki’ye ait Atebetü’l-Hakâyık isimli eserde geçen dil becerileri tespit edilmeye çalışıldı. Araştırmada, “doküman incelemesi” yöntemi kullanıldı. Atebetü’l Hakâyık’ta geçen anlama ve anlatım becerileri ile ilgili bulgular, betimsel analiz yöntemiyle incelendi. Atebetü’l Hakâyık’ta; dinleme, okuma, konuşma ve yazma becerileri ile ilgili ilginç tespitlere ulaşıldı. Bu tespitleri şöyle özetlemek mümkündür: Eserde etkileşimli ve dikkatli bir dinleme tavsiye edilmiştir. Okumanın önemi ve amaçları (can sıkıntısından kurtulmak, zevk almak, zengin yaşantılar elde etmek için okuma vb.) üzerinde durulmuştur. İnsanlarla iyi iletişim kurmanın, güzel ve etkili konuşmanın önemi vurgulanmıştır. Eserde yerilen incitici söz, dedi kodu yapma gibi hususları olumsuz konuşma örnekleri olarak değerlendirmek mümkündür. Yükneki, eseriyle okuyucunun bilgi hazinesini ve düşünce ufkunu genişletmeyi amaçlamıştır. Bu bağlamda, özgün bir üslûp kazanmak, yazım becerileri geliştirmek, düşünce, deneyim ve izlenimleri serbestçe ifade edebilmek gibi, anadili eğitiminin konusunu oluşturan hususlarda Atabetü’l Hakâyık’tan yararlanmak mümkündür.

Anahtar Kelimeler: