Özet:

Yusuf u Züleyha kıssası, kaynağının kutsal metinlere dayanması, hikaye edilmeye uygun yapısı ve bireysel ve toplumsal pek çok meselenin aynı metin üzerinden işlenebilme kolaylığı ile ilk kez tertip edildiği 11. yüzyıldan günümüze kadar, pek çok yazar tarafından ortak malzeme üzerinden farklı yorumlarla tekrar tekrar kaleme alınmıştır. Kur’an’da Ahsenü’l-kasas olarak tavsif edilen, Tevrat ve İncil’de de yer alan bu kıssa Fars ve Arap edebiyatlarındaki serüveninden sonra, Türk edebiyatında, ilk örneğini vereceği 13. Yüzyıldan 21.yüzyıla kadar geniş bir zaman dilimi içerisinde kendisine her çağ ve her koşulda yer bulacaktır. Hiç şüphesiz edebi eser, yazarından ve neşet ettiği toplumdan bağımsız bir ürün değildir. Şair ve yazarların muhayyilelerinin meyvesi olan edebi eserlerin düne, bugüne ve yarına bakan tarafları vardır. Bu minvalde, edebiliğini kanıtlamış bir ürünün, her zaman ve zemin içerisinde kendisine yer bulması tabi bir hadisedir. Ancak devrin gerektirdikleri ve değişen edebiyat anlayışları, neticede edebi eserleri de etkileyecektir. Yeniden yazma ve edebi dönüştürme gibi kavramlarla açıklanan bu durum bize, bir takım ortak ve farklı noktaları olan ancak aynı gelenek çizgisine dayanan eserlerin varlığını göstermektedir. Yusuf u Züleyha kıssası da bu bağlamda verilebilecek en somut örnektir. Çalışmamızda üç eser mukayesesi üzerinden Yusuf u Züleyha metinlerindeki değişimleri ve ortaklıkları göstermeye çalıştık. Hedefimiz bu kıssanın günümüz edebiyatında yeniden yazılması ile aldığı yeni formları, geçmişte yer alan zemin metinle kıyaslayıp değişim oranlarını verebilmektir. Zemin metin olarak klasik Türk edebiyatında bu alanda hatrı sayılır bir konuma sahip olan Hamdi’nin Yusuf u Züleyha’sını belirledik. Kıyaslayacağımız metinler olarak da Nazım Hikmet’in bu minvalde yazılmış tiyatro metni ile Nazan Bekiroğlu’nun romanıdır. Eserler şekil, temalar, motifler, kişiler, zaman ve mekan bağlamında mukayeseye tabi tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler: