Abstract:

Anonim halk şiiri türlerinden biri olan ninniler, çocukları uyutmak, ağladıklarında susturmak, rahatlatmak için genellikle anneler tarafından söylenen ezgili sözlerdir. Bugüne kadar ninni türünü tanımlayan, biçim ve içerik özelliklerini ortaya koyan, sınıflandıran, örneklerini tanıtan pek çok çalışma yapılmıştır. Bununla birlikte türün icra edildiği ortamı göz önünde bulundurarak fonksiyonel özelliklerini ele alan çalışmalar ise oldukça yetersizdir. Bu tarz çalışmaların, türlerin farklı özelliklerinin de ortaya çıkartılmasında yardımcı olacağı bir gerçektir. Geçmişten günümüze kültürümüzde mevcut olan ninniler, ilk bakışta söylenmesi kolay, basit, kısa türler gibi görünmektedir. Oysaki ninniler işlevleri bakımından incelendiğinde bunların çocuğu sakinleştiren, anne ile bebek arasındaki iletişimi ve uyumu kuvvetlendiren, çocuğa kazandırılmak istenen birtakım değerlerle ilgili ilk mesajları içeren, ayrıca annenin günlük yaşamda ifade edemediği duygu ve düşüncelerini sergileyen derin anlamlı ürünler olduğu görülmektedir. Dolayısıyla ninniler, hem çocuk gelişimi üzerindeki olumlu etkileri hem de annenin ya da ninnileri söyleyen diğer kadınların iç dünyasını yansıtması açısından mutlaka üzerinde durulmalıdır. Bu düşünceden hareketle makalemizde ninniler, işlevsel halkbilimi yöntemiyle ele alınıp incelenmiştir. Bugüne kadar yazıya aktarılmış örnek metinlerden yola çıkılarak söz konusu türün “çocuk”, “anne”, dolayısıyla “aile ve toplum” üzerindeki etkileri açıklanmıştır. Tüm bu özelliklerinden yola çıkılarak ninnilerin aile ve toplum yaşamındaki önemi belirlenmeye çalışılmıştır. İncelemelerimiz sonucunda ise ninnilerin kültürel değerlerimizin korunup aktarılması bağlamında okul öncesi çocuk eğitiminde mutlaka kullanılması gerektiği, ayrıca “anne-çocuk” ve “anne-toplum” ilişkisinin belirlenmesinde araştırmacılara yardımcı olacağı tespit edilmiştir.

Keywords: