Abstract:

Kılıç, insanlık tarihi kadar eski, insan kadar canlı bir imgeye sahiptir. O, bir savaş aletinin çok ötesinde bir anlam yüküne sahip olmakla mistik bir karaktere de bürünmüştür. Kılıç ile yiğitlik arasında bir bağ kurulduğu gibi egemenlik ve adaletle de bir bağ kurulmuştur. Kılıcın demir doğası, demiri kutsal hatta gökten gelen bir madde olarak gören kültürlerde onun takdis edilmesini netice verdiği gibi onun üzerine yemin edilmesine de neden olmuştur. Meselâ eski Türklerde demir kutsal olduğu gibi şamanlar da demirci olarak kutsal işlerin yürütücüsü görevini yerine getirmiştir. Demir, İslam’da da önemli bir yere sahiptir ve aynı şekilde birçok dinî ifadenin de etkisiyle kılıç, önemli bir kültürel ve mitsel simge haline gelmiştir. Kılıç ve yiğitlik söz konusu olduğunda Zülfikâr adlı kılıcıyla Hz. Ali başat bir konum edinir. Modern öncesi dönemde kılıcın Türk ve İslam dünyasındaki bu önemli kültürel ve mitsel yeri ateşli silahların bulunmasıyla başlayan değişimle birlikte farklılaşmıştır. Ateşli silahlar savaş kuvvetini yiğitliğe yeğleyen bir kültür ortaya koymuştur. Geçmişte uzaktan atılan silahlar savaş kuvveti olarak üstünlük sağlamıştır. Kılıç ise bireysel yiğitliği betimlemekteydi. Modern dönemde ateşli silahlar ok kültürünü güçlendirmiş, kılıç kültürünü ise zayıflatmıştır. Dahası, son dönemlerde özellikle belirli örgütlerin kılıçla çektikleri videolar kılıç ve İslam arasında yeni ve istenilmeyen bir imgesel bağ üretmiştir. Bu makalede, geleneksel kültürde yiğitlik, adalet ve egemenlik gibi sıfatların simgesi olan kılıcın günümüz dünyasında adaletsizlik, şiddet, hatta barbarlık imgesinin bir parçası olarak İslam’a ve Müslümanlara damga vurması sorunsallaştırılmıştır.

Keywords: