Abstract:

Mizah, güldürme, eğlendirme, eleştirme işlevlerini taşıyan yazınsal bir biçim olmanın yanında çocukların bilişsel, duyuşsal ve toplumsal gelişimleri açısından da önemli işlevlere sahiptir. Bu çalışmada, mizahın bireyin bilişsel, duyuşsal ve toplumsal alanlardaki etki ve işlevleri üzerinde durulmuş; sözü edilen etki ve işlevlere koşut olarak Aytül Akal’ın yapıtlarındaki mizah öğeleri okur odaklı bir yaklaşımla çözümlenmiş ve bu mizah öğelerinin çocuk okurların bilişsel, duyuşsal ve sosyal gelişimleri açısından taşıdığı önem üzerinde durulmuştur. Bu araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ilkeleri uyarınca gerçekleştirilmiştir. Buna göre, ilk olarak sözü edilen yapıtlar incelenmiş ve mizah içeren noktalar (diyolog ve anlatımlar) belirlenmiştir. Bilişsel, duyuşsal ve toplumsal alanları birbirinden kesin çizgilerle ayırmak olanaklı olmadığından mizah unsurları (diyalog ve anlatımlar) “bilişsel işlev”, “duyuşsal işlev” ve “toplumsal işlev” teması altında ayrı ayrı kodlanmamış, yalnızca “mizah unsuru” olarak kodlanmıştır. Öte yandan kodlanan mizah unsurları bulgular ve yorumlamalar bölümünde“bilişsel işlev”, “duyuşsal işlev” ve “toplumsal işlevleri” dikkate alınarak çözümlenmiş ve değerlendirilmiştir. Yapılan çözümlemelerin sonucunda, yazarın sözü edilen yapıtlarının çocuk okurların bilişsel, duyuşsal ve toplumsal gelişimleri açısından önem taşıdıkları görülmüştür. Akal, toplumsal ve bireysel önyargıların aşılmasında en etkin araçlardan biri olan mizahı yapıtında büyük bir ustalıkla işlerken, okura da zevkle ve merakla okuyabileceği kurgusal bir dünyanın kapılarını aralamıştır. Bunun yanında, yapıtlarda mizahın, eğlence aracı olmanın yanında toplumsal sorunların eleştirisinde de etkili bir araç olarak kullanıldığı görülmektedir.

Keywords: