Abstract:

Dil verileri, üretim bağlamının özelliklerini barındıran çok yönlü veri niteliği taşımaktadır. Bu yönüyle ele alındığında edebî ürünlerin, başta dilbilim ve felsefe olmak üzere farklı bilim dallarının yardımıyla çok yönlü değerlendirilmesi durumunda, kendilerini değerli kılan zenginlikleri de belirlenebilecektir. Bu doğrultuda, siyasetnameler birey, toplum ve devlet bağlamında önemli bir tarihsel veri tabanı özelliği taşımaktadırlar. Özellikle 16. yüzyıldan itibaren yaygınlık kazanan siyasetnameler, dönemin devlet adamlarına, devletin işleyişine ilişkin önerilerde bulunmak amacıyla yazılmıştır. Bu yönü ile ele alındığında, bir edebi tür olan siyasetnameleri kültür tarihi açısından önemli bir veri kaynağı olarak değerlendirmek mümkündür. Bu bağlamda, Türk edebiyatının bilinen ilk siyasetnamesi olan Balasagunlu Yusuf Has Hacib’in yazdığı telif eser niteliğindeki Kutadgu Bilig de, Türk kültür evreni içerisinde önemli ve öncü bir veri kaynağı olarak değerlendirilebilir. Kutadgu Bilig, kendisinden sonra yüzyıllar boyunca yazılan siyasetnameleri de içeriğine dayalı olarak etkileyebilmiştir. Bu öncü eserin içeriğini etkin kılan özelliklerden biri olan dil kullanımının çok yönlü olarak değerlendirilmesi gerektiğini düşünmekteyiz. Makalemizde, Türk Kültür Evreni’nin önemli birimlerinden olan Kutadgu Bilig’in dilinde ölümsüzlük bulan bilgi kavramının anlam evreni tespit edilmiştir. Ardından, bilgi kavramının işlevi felsefi bağlamda değerlendirilmeye çalışılmıştır. Böylelikle bilgi kavramının bir dil verisindeki kullanımından hareketle ideal birey, toplum ve devlet kurgusu içerisindeki yeri belirlenmeye, çözümlenmeye ve değerlendirilmeye çalışılmıştır. Zira bilgi kavramı, kültür tarihimizin bu temel eserine ad olacak derecede öneme sahiptir.

Keywords: