Abstract:

Dîvân şiirinin şahıslar kadrosunda hükümdarlar, devlet adamları, tarihî ve efsanevî şahsiyetler, peygamberler, mutasavvıflar, şairler ve âlimler beyitler ya da müstakil şiirler vasıtasıyla dîvân şiirinde kendilerine yer bulmuşlardır. Dîvânlarda bahsi geçen âlimlerden biri de, daha çok Ebû Hanîfe künyesiyle tanınan ve İmâm-ı A‘zâm diye övülen Nu‘mân b. Sâbit’tir. Dîvân şiirinde sadece onu anlatmak için yazılmış, övgü dolu şiirler mevcuttur. Ancak Ebû Hanîfe için husûsî olarak yazılmış şiirler sayıca azdır. Asıl yekûnu, ondan dolaylı bir şekilde bahseden ama hep onun üstünlüğünü vurgulayan şiirler oluşturur. Kimi zaman bazı âlimler ona benzetilmek sûretiyle methedilir, kimi zaman Ebû Hanîfe’ye ve onun mezhebine hizmet edenler takdir edilir. Bu çalışmanın amacı İslam ilim geleneğinde önemli bir pozisyona sahip olan ve ilm-i fıkıhta kendine has bir ekol sahibi olan büyük âlim Ebû Hanîfe’nin dîvan şiirinde sahip olduğu yeri tespit etmek ve sahip olduğu yerin mahiyetini, husûsiyetlerini vuzûha kavuşturmaktır. Makalenin araştırma safhasında yüze yakın dîvân tek tek incelenmiştir. Bazı dîvânlarda Ebû Hanîfe ile ilgili herhangi bir beyite rastlanmamıştır. Ulaşılabilen tüm beyitler ise makaleye dahil edilmiştir. Bu çalışmada sadece dîvânlar esas alınmış, Ebû Hanîfe menâkıbnâmeleri kapsam dışı bırakılmıştır. Makalede öncelikle Nu‘mân b. Sâbit’in hayatı hakkında bilgi verilecek. Akabinde ise ona dair yazılmış beyitler konularına göre tasnif edilecek ve açıklamalar yapılacaktır.

Keywords: