Özet:

Türkçenin zenginliklerinden biri de at donları ve nişanlarıdır. Ancak yazılı kaynaklarda at donları ve nişanlarının adlandırılmasında tam bir birlikten söz etmek mümkün değildir. Bu durum at donlarının gruplandırılmasını ve araştırmacıların işini güçleştirmektedir. Başlangıçtan günümüze yazılı kaynaklarda yer alan at donları ve nişanlarını incelemeyi amaçlayan bu çalışmada önce at donları gruplandırılmış ardından belli başlı at nişanları tespit edilmiştir. Araştırmada yalnız tarihî Türk lehçeleriyle yetinilmemiş, bazı at donlarının özelliklerini ve tarihi gelişimlerini tam olarak belirleyebilmek için aynı zamanda çağdaş Türk lehçelerinden de yararlanılmıştır. Çalışmada Eski Türkçe döneminden farklı olarak Orta Türkçe dönemindeki yazılı eserlerde at donlarına ve nişanlarına daha fazla yer verildiği görülmüştür. Özellikle Divanü Lûgati’t-Türk bu konuda son derece zengin bir eserdir. Türkiye Türkçesi’nde ise Derleme ve Tarama Sözlükleri at donları ve nişanları yönünden Karahanlı dönemi eserlerine göre daha zengin bir yapı sergilemektedir. Türkiye Türkçesi bu yönüyle hem tarihî hem de çağdaş Türk lehçelerinden belirgin bir şekilde ayrılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: