Özet:

Sözlükler, sadece dilbilimin değil, esasında bütün bilimlerin temel başvuru kaynağıdır. Bu yönüyle sözlük çalışmalarının geçmişte olduğu gibi gelecekte de öncelikli uğraş alanlarından biri olmaya devam edeceği muhakkaktır. Günümüz sözlük çalışmalarının da leksikolojinin doğası gereği, çeşitlilik arz ettiğini görmekteyiz. Ancak söz konusu çeşitliliğin yine leksikolojinin doğası gereği, birbirini tekrar eden bir benzerlik içinde olduğunu söyleyebiliriz. Bunun temel sebebi, hiç şüphesiz, binlerce kelimenin bir arada verilme zorunluluğudur. Sözlük çalışmalarında takip edilen metotlar, bu zorunluluktan dolayı kısır döngü içinde kalmaktan kurtulamamış ve yeni metotların geliştirilmesi neredeyse imkansız hale gelmiştir. Bu çalışma, örneğine Osmanlı döneminde rastladığımız manzum sözlüklerin günümüz sözlük çalışmalarına uygulanabilirliğini sorgulamayı amaçlamaktadır. Bu maksatla ilk olarak manzum sözlüklerin hangi ihtiyaçtan doğduğu, sosyolojik ve kültürel ortamın bu ihtiyacın oluşmasında ne derece etkili olduğu açıklığa kavuşturulacak, söz konusu metinler biçim ve içerik yönünden ayrı ayrı değerlendirilip -dönemi için- sağladığı pedagojik fayda üzerinde durulacaktır.Bu bağlamda çalışmamız aşağıda verilen soruların çözümüne katkı yapmayı amaçlamaktadır: a) Günümüz sözlük metinleri ile manzum sözlükler arasındaki biçimsel ve tematik farklılıklar nelerdir? b) Modern sözlüklerin sadece başvuru kaynağı olarak değil de, diğer metinler gibi okunabilmesini sağlamak leksikoloji açısından ne ifade eder? Bu noktada manzum sözlüklerden nasıl ve ne ölçüde faydalanılabilir? c) İkinci dil öğrenimi ve sözlük kullanımı açısından manzum sözlüklerden nasıl yararlanılabilir? Bu yönüyle Tek dilli / iki veya çok dilli sözlüklerin sağlayacağı pratik fayda için manzum sözlükler model alınabilir mi? d) Eğitim ve öğretim açısından manzum sözlüklerin pedagojik yararı var mıdır? e) Manzum sözlüklerin doğrudan modern sözlüklerin işlevini yerine getirmesi mümkün müdür? Bu durum leksikoloji açısından ne tür sıkıntılar doğurabilir? f) Hangi tür sözlük yazımında manzum sözlüklerden istifade edilebilir? g) Manzum sözlüklerin günümüz modern sözlükçülüğüne uygulanmasında hangi tür biçimsel ölçütler kullanılmalıdır? Bu yönüyle anlambiliminden nasıl istifade edilebilir? h) Art zamanlı sözlük yazımında manzum sözlük yazma metodundan yararlanılabilir mi? Bu anlamda tarihî roman türünden ne ölçüde faydalanılabilir? i) Manzum sözlüklerin hacmi ne kadar olmalıdır? Bu, ne derece bir sorun oluşturur?

Anahtar Kelimeler: