Özet:

Osmanlı sosyo-ekonomik tarihinin en önemli kaynaklarından biri olan tereke defterleri sayesinde Osmanlı toplumunu oluşturan yapıyı ortaya koymak mümkündür. Tereke kayıtlarının incelenmesi ile kayıt edildiği döneme dair durağan da olsa veriler bulmak, geçmişi hayal etmenin bir yoludur. Ayrıca bu kayıtlar toplumun her katmanındaki insanların tercihleri ve yaşam biçimleri hakkında bilgiler de sunarlar. Özellikle giyim-kuşam hakkındaki tercihler, insanların sosyal statülerini ve ekonomik güçlerini ele vermektedir. Bu çalışmada amaç, XIX. yüzyılın ikinci yarısına ait bir tüccarın tereke kaydına dayanarak, Osmanlı taşrasında orta ölçekli bir şehir olan Balıkesir’deki giyim kuşam zevkini ve bu anlamda halkın ihtiyaçlarını tespit etmeye çalışmaktır. Tabii ki ele aldığımız dönem bütün dünyada olduğu gibi Osmanlı Devleti’nde de her alanda değişimin yaşandığı bir dönemdir. Bu değişim Balıkesir’e yansımış mıdır? Eğer yansıdı ise nasıl ve hangi oranda gerçekleşmiştir? Bu soruların cevapları, temel kaynağımız olan Balıkesirli bir tüccar Hacı Halil’in terekesi çerçevesinde verilmeye çalışılacaktır. Terekedeki veriler ışığında Balıkesir’deki halkın giyim-kuşam zevkini ele alırken geçmiş dönemlerle kıyaslama yapılarak geçmişten beri süregelen değişimin de üzerinde durulacaktır. Hacı Halil’in terekesi sayesinde Balıkesirlilerin ticari bağlantılarını, nasıl alışveriş yaptıklarını, aldıkları malların bedelini nasıl ödediklerini de tespit edebiliriz. Bir tüccara ait verilerden hareketle, XIX. yüzyıl Osmanlı toplumunun sosyo-ekonomik yapısına, yakından bakabileceğimiz bir kesit oluşturmuş olacağız.

Anahtar Kelimeler: