Abstract:

Harflere ve sayılara türlü anlamlar yüklenmesi, yüklenen anlamların yorumlanması sonucu doğan çeşitli simgeci ve gizemci akımların/ felsefelerin kaynağı mitolojik döneme uzanır. Mitolojik dönemdeki insanlar her şeyin ruhlarla, tanrılarla, cinlerle ilişkili olduğunu düşünürler, sayıların da gizemine inanırlardı. Sayıların gizemini bildiğine inanılan kişilerin bilgilerini “uygun ruhların yardımını sağlamak, büyücülük yapmak” veya “belirli formülleri saptanmış sayıda yineleyerek dualarını daha etkili kılmak için” kullandıkları bilinmektedir. Mitolojik dönemden günümüze kadar halk inanışlarında da kimi sayılara özel anlamlar yüklendiği anlaşılmaktadır. Halk inanışlarında “üç”, “dört”, “beş”, “yedi”, “dokuz” ve “kırk” gibi bazı sayılara özel anlamlar yüklendiği ve bu sayıların kutlu sayıldıkları görülmektedir. Bu sayılarla ilgili kabul ve davranışlar, Nahçıvan Türk halk inanışları içinde önemli yer tutmaktadır. Bu inanışların bir kısmı mitolojik döneme kadar uzanmakta, bir kısmı da tarih boyunca kazanılan değişik kültür ve inançlara dayanmaktadır. Yapılan araştırma sonucunda, Nahçıvan Türk halk inanışlarının Türk Dünyası halk inanışlarıyla büyük benzerlikler taşıdıkları ve halk inanışlarını “sayı sembolizmi” açısından inceleyecek araştırıcılar için zengin malzemeler bulundurdukları ortaya çıkmaktadır. Türk halk kültürü ürünlerinde yaygın olarak kullanılan sayıların Nahçıvan Türk halk inanışlarında da benzer ve farklı işlevler yüklenerek yer aldıkları anlaşılmaktadır. Bu çalışmada, “üç”, “dört”, “yedi”, “kırk” gibi sayıların mitolojik dönemden günümüze kadar Nahçıvan Türk halk kültürü ürünlerinde kazandığı simgelik anlamlar ile Nahçıvan’da yaşayan Azerbaycan Türklerinin halk inanışlarında bu sayılara yüklenen anlamların ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır.

Keywords: