Özet:

Osmanlı İmparatorluğu'nda II. Mahmud dönemi, modern bürokratik bir yapıya göre şekillenen geleneksel kurumları dışlayarak, merkezi bir devlet şeklini geliştirme yaklaşımıyla oldukça önemli bir dönemi ifade etmektedir. II. Mahmud Osmanlı tarihinde klasik dönemi kapayarak modern yeni bir dönemi başlatmıştır. Bu bağlamda II. Mahmud merkez teşkilatında yapılan değişikliklere ek olarak kılık, kıyafet inkılabı, politik ve sosyal amaçlı yurt gezileri, Devlet müesseselerinin ve saray teşrifatının Avrupalılaşması, müzik zevkinin değişmesi, toplum hayatına yeni modaların girmesi, Türk ordusunun çekirdeği olan Asakiri Mansure-i Muhammediye’nin kurulması, Mızıka-i Hümayun ve Harbiye mekteplerinin açılması Rüştiyelerin devreye girmesi, Posta teşkilatının kurulması, Karantina teşkili, ilk nüfus sayımı donanmada modernleşmeye gitmek, tercüme odalarının açılması, otoritesinin ayanlarla paylaşıldığı Senedi ittifak, Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması, arazi yazımı, tebaalar arasında eşitlik, Takvimi Vekayi’nin çıkarılması, valilerin merkeze bağlanarak maaşlı memur haline getirilmesi, 1838 Balta Limanı Anlaşması, Cihadiye adı verilen sikkelerin çıkarılması ve benzeri askeri alanda birçok ilkler dönemini başlatmıştır. “II. Mahmud Dönemi İktisadi Islahatları” isimli makale çalışmasında II. Mahmud döneminin askeri, sivil ve iktisadi ıslahatları içinde iktisadi faaliyet hacmini etkileyen ıslahatları çalışmanın temel konusunu teşkil etmektedir. Yapılan iktisadi ıslahatlar içinde Yeniçeri Ocağı'nın kapatılması Lonca teşkilatının imtiyazını elinde bulunduran yeniçerilerin Osmanlı Devleti karşısında yalnız başına kalmalarına sebep olmuş ve Bu sürecin sonunda Lonca teşkilatı gün geçtikçe zayıflayarak bitme noktasına gelmiştir. Hemen sonrasında 1838 Balta Limanı Antlaşması tekellerin kaldırılması için gerekli ortamı oluşturmuştur. Bu olaylar Osmanlı İmparatorluğunun iktisadi anlamda liberal İktisat anlayışı yolundaki kararsız adımlarla ilerlediği, 1838 ve 1856 dönemleri için de bir başlangıç temsil etmiştir. Konu ile ilgili çalışmalar değerlendirildiğinde; II. Mahmud Dönemi İktisadi açıdan iktisadi faaliyetleri düzenlemenin ötesinde İktisadi faaliyet hacmini daha da ağırlaştırmıştır. Osmanlı mali tarihinde önemli bir rol oynayan ve son dönemlerde Osmanlı maliyesinin vergi kaynaklarının bir bölümü üzerinde ayrıntılı bir denetim kuran ve bu kaynakların gelirlerini doğrudan Avrupa'daki alacaklılarına aktaran Duyunu Umumiye’nin oluşum sürecine kadar ülkeyi götürmüştür. Bu durum Osmanlı Devleti'nin dış borçlarının tekrar artmasına sebep olarak eski borçların anapara ve faiz değerini ödeyebilmek için giderek artan miktarlarda yeni borç bulma zorunluluğuna ülkeyi getirmiştir. Osmanlı İmparatorluğu Avrupalı devletlere yeni ödünler vermek zorunda kalmıştır. Oluşan bu iktisadi zemin Osmanlı döneminden yirminci yüzyıl Türkiye’sine devredilen özgül mirasın da habercisi olmuştur

Anahtar Kelimeler: