Özet:

Datça ağzı, Muğla ağızları içerisinde kendine ait özellikleriyle öne çıkmaktadır. Son zamanlarda eğitimin yaygınlaşması (özellikle lise ve sonrası eğitim için Muğla ya da başka merkezlere meyledilmesi), ulaşım imkânlarının eskiye nazaran daha iyi olması, turizmin yörede giderek popülerleşmesi ve medya gibi faktörler Datça ağzı üzerinde belli oranda olumsuz bir etkiye sahiptir. Özellikle son zamanlarda turizmin gelişme göstermesi, bölge halkının dilinde ister istemez bir değişime sebep olmaktadır. Bu olumsuzlukların daha da artmaması, hatta ağız özelliklerinin ortadan kalkmaması için hem derleme çalışmalarının başlatılması hem de bu derlemeler üzerinde gramer çalışmalarının yapılması gerekmektedir. Bu çalışmalar -genel anlamda- Anadolu ağızlarının çağdaş ve tarihî Türk lehçeleriyle olan bağlantısını ortaya koymada son derece önemlidir. Bu makale kapsamında da Datça ağzında sıklıkla karşımıza çıkan “Fiil + -(I4)k gide(r) + şahıs ekleri” kuruluşundaki yaklaşma işlevli birleşik çekim üzerinde durulmuştur. Türkiye Türkçesinde yaklaşma fonksiyonu “yaz-” tasvir fiilinin yanında “Fiil + -mAk üzere + ek-fiil çekimi” yapısıyla kurulan isim cümlelerinde de kendini göstermektedir. “yaz-” tasvir fiili genellikle olumsuz ya da istenmeyen bir anlam ihtiva eden fiillerle kullanılırken “-mAk üzere” yapısı bütün fiillerle kullanılabilmektedir. Datça ağzında da bu işleve yakın, “Fiil + -(I4)k gide(r) + şahıs ekleri” yapısı tespit edilmiştir. Bu çekim “yaz-” yaklaşma fiilinden daha geniş bir anlam alanına sahiptir. Bu makale kapsamında, kimi kaynaklarda şimdiki zaman fonksiyonunda verilen bu birleşik fiil çekiminin, şimdiki zaman anlamını içermekle birlikte, temel olarak yaklaşma fonksiyonunda kullanıldığı, örnekleriyle birlikte ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: