Abstract:

Ülkemizdeki en önemli derleme çalışması olan Derleme Sözlüğü ne yazık ki ağızlarımızdaki söz varlığının önemli bir kısmını içermemektedir. Teknolojinin ilerlemesi ve eğitim seviyesinin yükselmesi ile kısırlaşmaya başlayan ağızlarımızdan hızlı ve planlı bir şekilde derlemelerin yapılması ağız araştırmaları ve Türkçemiz için bir zorunluluktur. Ağız çalışmalarında yer alan asıl malzemenin orta yaşın üstündeki insanlardan toplandığı göz önüne alındığında derleme faaliyetlerine hız verilmediği takdirde pek çok kelimenin derlenemeden yok olacağı açıktır. Ağızlarımızdan derlenen söz varlığı ve derlenen ürünlerdeki farklı gramer şekilleri dilimizi istila eden yabancı kelimelere karşılık bulmak ve terim üretmek konusunda büyük bir katkı sağlayacaktır. Aynı zamanda, toplanan dil malzemeleri dilimizin tarihi ile ilgili pek çok problemin çözümüne ışık tutaktır. Bu çalışmada Elazığ ilinin merkeze bağlı köylerinden Şahsuvar’da derlenen, bir kısmı Derleme Sözlüğü’nde yer almayan bir kısmı da Derleme Sözlüğü’nde yer aldığı halde farklı anlam taşıyan 200 civarında kelimeye yer verilmiştir. Şahsuvar köyünde, yakın bir zamana kadar hayvancılıkla uğraşan ve hayvanlarını besleyebilmek için yılın önemli bir kısmında göçer hayatı yaşayan Türkmenler ikamet etmektedir. Şahsuvar ağzı Eski Türkçe ve diğer tarihi devirlerdeki bazı kelimeler ile gramer şekillerini koruması ve dilimizin ağızlardaki türetme gücünü gösteren zengin bir söz varlığına sahip olması ile dikkat çekmektedir. Bu çalışma ile hem Derleme Sözlüğü’ne hem de dilimizin söz hazinesine katkı sağlamak amaçlanmıştır.

Keywords: