Abstract:

John Locke (1632- 1704), Liberalizmin babası ve aynı zamanda siyasal düşünce tarihinin en önemli şahsiyetlerinden biridir. Liberalizm’in tarihi Locke’dan çok öncesinde dayanmasına karşın Locke’u bu akımın en önemli şahsiyeti kılan şey, onun “ düşünce akımlarını tutarlı bir biçimde” ele almasıdır. Locke, herkesin kendi inancını özgür bir biçimde yaşaması gerektiğini düşünür. O, herhangi bir dini inanca sahip olan herkesin inancını hiçbir baskıya maruz kalmadan yaşayabilmesi gerektiğine inanır. Locke’un yaşadığı dönem itibariyle İngiltere’de muhalif ya da aykırı inançlara yönelik baskı her ne kadar önceki dönemlere göre azalmış olsa da o, toleransa ilişkin düşünceleriyle hem kendi döneminde hem de sonraki dönemlerde büyük bir etki bırakmış nadir şahsiyetlerden biridir. Ancak onun Katoliklere ve Ateistlere tolerans gösterilmemesi gerektiğine ilişkin düşüncesi, bütün insanlara dini tolerans gösterilmesinin zorunluluk olduğuna ait düşüncesiyle bağdaşmamaktadır. Dini tolerans hakkının bütün insanlara verilmemesi gerektiğini savunan bir düşünür olarak Locke, kanaatimizce, kendi düşünceleriyle çelişmektedir. Yazımız, Locke’un tolerans anlayışına bir eleştiri niteliği taşımaktadır. Locke’un toleransa ilişkin düşüncelerinin kendi içerisinde tutarsız olduğunu düşünmekteyiz. Amacımız, bir yandan onun tolerans anlayışını sunmak öte taraftan düşüncelerindeki çelişkileri dile getirip sonunda çözüm sunmaya çalışmaktır.

Keywords: