Abstract:

Türk sanatı üzerine yapılan araştırmalar son yıllarda figürlü bezemeye daha yakından bakmaya başlamış, özellikle sembolik anlamları ile ilgili birçok yeni görüşler ortaya konulmuştur. Sülüngiller familyasına ait bir kuş türü olan tavus kuşu, erkeğine ait süslü tüylere sahip geniş yelpaze biçimindeki kuyruğundan dolayı dikkat çekmiş birçok uygarlığın ikonografisinde önemli bir sembol olmuştur. İkonografik açıdan incelendiğinde tavus kuşu İslam öncesi Orta Asya Türk kültürü çevresinde hükümdar egemenliğini anlatmak için kullanılan sembollerdendir. Bu durum İslamiyet’in kabulünden sonraki dönemlerde de devam etmiştir. Hükümdarların tasvir edildiği taht sahnelerinde, tahtın üstünde ve altında tavus kuşlarına rastlanmaktadır. Tavus kuşu, Orta Asya Türk kültüründe güzellik, itibar ve şerefi simgelediği de bilinmektedir. Bu nedenle saray gibi görkemli yapıların bezemesinde çok sık rastlanmaktadır. İslamiyet’in kabulünden sonra daha çok cennet kuşu olarak nitelendirilmiş ve cenneti sembolize etmektedir. Türk sanatının erken evrelerinden başlayarak Osmanlı döneminin sonlarına kadar çeşitli alanlarda bezeme unsuru olarak kullanılan tavus kuşları estetik görünümlerinin yanı sıra sembolik anlamları ile zengin ve gizemli bir dünyayı gözler önüne sermektedir.

Keywords: