Özet:

Anadolu Coğrafyası, bilindiği üzere 1000-1300 yılları arasındaki üç yüz yılda Türkistan, Horasan ve Azerbaycan’dan gelen büyük kitleler hâlindeki göçler ile yurt edinilmeye başlanmış ve böylelikle Anadolu’nun etnik siması hızlı bir değişim sürecine girmiştir. Bununla beraber Aksaray ve Kırşehir merkezli Orta Anadolu kırsalındaki yerleşimlerde günümüzde yaşamakta olan ahalinin buralara gelerek yerleşmesi, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da egemenlik sürmekte olan Akkoyunlu Devleti’nin zamanla ortadan kalkması nedeniyle bu devletin hâkimiyetinde bulunan konar-göçer teşekküllerin ilkin Antep-Halep taraflarına; devam eden süreçte ise Dulkadirli toprakları ile Sivas-Malatya-Kayseri sahalarına yayılmaları-dağılmaları süreci ile daha çok ilişkilidir. Kısacası Orta Anadolu kırsalının günümüzdeki siyasî ve toplumsal örgütlenmesinin daha ziyade bu son süreçle ilgili olduğu söylenebilir. 1830’larda Aksaray’da yaşamakta olan konar-göçer Türkmen topluluklarından biri Çemelü Cemaati’dir. Günümüzde “Çimeli” olarak adlandırılan bu cemaat, 1830’larda Aksaray sahasında ikamet etmekle beraber, onlar idarî anlamda İstanbul merkezli Haremeynü’ş-Şerifeyn Evkafı tarafından idare edilmekte olan Sivas’taki Yeniil Kazası’na bağlı idiler. Aksaray Çimeli Cemaati, Yeniil’deki Halep Türkmenleri ile Dulkadirli Türkmenleri’nin uzantısıdır. Çemelü Cemaati, 1650-1700 arasındaki dönemde Kırşehir üzerinden gelerek Aksaray’a yerleşmişlerdir. Cemaatin, aynı mekânı paylaştıkları çevrelerindeki diğer konar-göçer topluluklara oranla nispeten küçük bir nüfusa sahip olması, onların günümüzde dahi Aksaray’da kültürlerini muhafaza ediyor olmalarına, birlikte hareket ediyor olmalarına sebep olmuş görünmektedir.

Anahtar Kelimeler: