Özet:

Bu makalede Osmanlı Devleti’nin XVI. yüzyılın ikinci yarısında Anadolu ve Rumeli Beylerbeyliklerinde uyguladığı vergi muâfiyetinin sebepleri, muâfiyet verdiği vergiler, devletin ve halkın muâfiyete bakışı Mühimme Defterleri’nden tespit edilen hükümler doğrultusunda köprücülük örneğinde incelenmeye çalışılmıştır. Bu cümleden olmak üzere bu makalenin konusunu köprülerin inşa edilmesi, bakımı ve tamiri, köprücülerin görevleri ve bu göreve atanma prosedürleri, köprücülerin muâfiyet prosedürü, muâf oldukları vergiler ve köprücülerin vergi muafiyeti konusunda yapılan suistimaller oluşturmaktadır. Köprücülerin görevi köprülerin bakımını, tamirini yapmak ve yolcuların güvenliğini sağlamaktı. Osmanlı Devleti, köprücülere bu stratejik hizmetleri karşılığında vergi muâfiyeti tanımıştı. Devletin XVI. yüzyılın ikinci yarısında yaşadığı ekonomik ve sosyal sıkıntılar halkın vergi vermemek için gerekli olmayan yerlere köprü inşa etmelerine ve köprücü olduklarını iddia etmelerine yol açtığı gibi köprücülerin görevlerini yerine getirmemelerine de sebep olmuştur. Makalenin kaynağını oluşturan Mühime Defterlerine Divân-ı Hümâyun’da alınan kararlar kaydedilirdi. Bu sebeple Mühimme Defterleri, Osmanlı Devleti’nin siyasi, içtimai, askerî ve iktisadi yapısı hakkında önemli bir kaynaktır.

Anahtar Kelimeler: