Özet:

Çevremiz, bizi örüntüleyen ve içerisinde bu örüntülerle belli bir ağ oluşturabilen bir yapıya sahiptir. Kurumların işlevlerinin yanında diğer kurumlarla etkileşim sağlaması ile sergilenen bu düzen içerisinde engellilerin yeri nedir? Bu yerin genele olan oranları hangi küsürlü rakamlarda kalmaktadır? Belirli istihdamlarla beraber kamu ya da özel sektörde iş bulabilen kesim hangi engelli gruplarını kapsamaktadır. Bu soruların içerisinde engelli bireyleri dezavantajlı bir gruba dâhil ederken, engelli bireylerin içerisinde de dezavantajlı engel grupları bulunmaktadır. Bu engel grupları içerisinde otizmli, downsendromlu, zihinsel engelli, çift engelli, ağır bedensel engelli, asperger sendromlu, ağır işitme engelli, görme engelli, süreğen hastalıklar vb. gruplar bulunmaktadır. 2012 verilerine göre engelli nüfusu, dünya nüfusunun yaklaşık %15’idir. Bir milyara tekabül eden bu sayının çalışma çağındaki engelli sayısı ise yaklaşık 785 milyondur. Engelli bireylerin tam zamanlı istihdamı düşük orandadır. Bu anlamda engelli grubundaki işsizlik oranı engelli olmayanlara göre iki kat fazladır. Engelli grubundaki geniş bir kesim iş yaşamının dışında kalmaktadır. Engelli istihdamının bir başka handikabı ise kötü çalışma koşulları ve düşük kariyer beklentilerine neden olmaktadır. Düşük ücretlerde çalışıyor olmaları ise bir başka gerçektir. Toplumsal cinsiyet boyutunda ise engelli kadınların daha dezavantajlı olduğu görülmektedir. Son olarak ise akıl ve ruh sağlığı engeli bulunan kişiler daha büyük zorluklarla karşılaşmaktadır. Engelliler çalışmak, üretmek ve işgücü piyasasında yer edinmek istemektedirler. Çalışma isteği hem üretime katkı ve hem de rehabilitasyon unsuru olarak değerlendirilmektedir. Çalışma ortamı ise sosyalleşme ve sosyal içerme için önemli bir imkân olarak görülmektedir. (Genç, 2013: s.28 Genel olarak baktığımızda engelli işgücünün sosyolojik açıdan toplumu ileriye taşıyan bir boyutunun olacağı ve bu taşınma ile beraber sosyolojik, psikolojik, ekonomik vs. alanlarda toplumsal istikrarın büyüyeceği aşikârdır. Bu anlamda yapılması gerekenin farkındalık oluşturma süreci ile beraber politikaların bu anlamda iyileştirilmesi ve işgücü piyasasına engellilerin dahil edilmesini sağlamak açısından işyerlerinde ve kamusal alanlarda gerekli düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Örneğin bedensel engelli bireyler için rampalar, işitme engelli bireyler için işaret dili temelli yayınlar, görme engelli bireyler için işitsel öğeler, diğer engelli grupları için de ihtiyaçları olabilecek diğer düzenlemelerdir.

Anahtar Kelimeler: