Abstract:

Fikri Mülkiyet Hakları (FMH), Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) tarafından ve Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması’nda (TRIPS) “kişilerin düşüncelerinin ürünleri üzerine, sahibine belirli bir zaman süresince münhasıran verilen kullanma hakları” şeklinde tanımlanmıştır. İktisadi açıdan FMH, teknoloji transferi ile birlikte düşünüldüğünde, özellikle Gelişmekte Olan Ülkeler (GOÜ) için dış ticarette önemli yere sahiptir. Bu bağlamda fikri mülkiyetin nasıl korunacağı uluslararası ticari anlaşmaların öğesi haline gelmiştir. ABD-Çin ticaret ilişkileri kapsamında da FMH konusu gündeme gelmiştir. ABD'de 1974 yılında çıkarılan Ticaret Kanunu'nun 301. maddesi, devlet başkanına, ülkenin sanayi kuruluşlarını diğer ülkelerin "adil olmayan" ticari uygulamalarından korumak için söz konusu ülkelere tek taraflı vergi uygulama ve ticari kısıtlamalar getirme yetkisi vermektedir. ABD buna dayanarak 2017 yılında Çin’in Amerikan fikri mülkiyet haklarını ihlal ettiği iddiası ile dava açmış ve davanın sonuç raporuna dayanarak Trump yönetimi, ABD-Çin ticaret hacminin yaklaşık %10’una denk gelen bir karar ile binden fazla ürüne ve yarı mamule kısıtlamalar getirmiştir. Çin, ABD'nin başlattığı fikri mülkiyet hakları soruşturmasından şiddetli hoşnutsuzluk duyduğunu bildirmiş, ABD'yi ticari korumacılık yapmak ve mevcut uluslararası ticaret sistemini yıkmakla suçlamıştır. Bu tartışmalar ekseninde, çalışmanın konusunu Çin’in fikri mülkiyet hakları ihlalinin endüstriyel gelişmesindeki rolü ve ABD ile olan ticaret ilişkilerinin geleceği oluşturmaktadır.

Keywords: