Özet:

Osmanlı’nın yükselme döneminde fethedilen yerlere nakledilip iskân edilen Müslüman nüfus, dağılma sürecinde sosyal bir refleksle anavatan olarak gördükleri Anadolu’ya dönmek istemiştir. Bu sürecin parametrelerini 1683 Beç (Viyana) Muhasarası, 1699 Karlofça Antlaşması, 1718 Pasarofça Antlaşması ve 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması oluşturmuştur. XIX. yüzyılda yaşanan olaylar büyük göç kitlelerinin Osmanlı merkezine doğru yönelmesine neden olmuştur. Özellikle Kırım Harbi ve 93 Harbi bu yüzyıldaki göçlerin temelini oluşturmuştur. Bu çalışmada XIX. yüzyılın ikinci yarısında Kırım ve Kafkaslardan Osmanlı’ya sığınan göçmenlerin Çankırı’ya iskânları konu edilmiştir. Söz konusu dönemde Çankırı’ya yapılan Kırım ve Kafkas göçleri; sosyo-ekonomik ve kültürel açılardan ele alınarak tarihi perspektifle yorumlanmıştır. Böylece daha önce şümullü şekilde değerlendirilmemiş olan Çankırı örneğinden hareketle Osmanlı tarihinin bu dönemine bir ışık tutulması amaçlanmıştır. Çalışmanın aydınlatılmasında başta Başbakanlık Osmanlı arşivi olmak üzere, tıpkıbasım, telif ve tetkik eserlerden faydalanılmıştır. Yapılan çalışmanın sonucunda muhacirlerin Çankırı’yı değiştirip dönüştürdükleri gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: