Özet:

Bir bilgelik kitabı olan Irk Bitig, sembolik ve sanatlı anlatımlardan oluşmuş her bir ırk’ıyla Türk töresine ve evrensel erdemlere ilişkin mesajını okuyucusuna aktarmaya çalışmaktadır. Her bir ırk’ında, büyük olasılıkla eğitim düzeyi yüksek okuyucularına öğretisini örtük bir biçemle kavratmaya çalışan Irk Bitig’in bir fal kitabı olması, eğer kitabın içeriğinden yola çıkılacaksa kanıtlanması zor bir savdır. Irk Bitig’in türü açısından yeniden değerlendirilmesi ve üzerinde dil, sosyoloji ve halkbilimi temelinde disiplinler arası çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada, ele alınan 5, 9, 13, 17, 26, 52, 16, 22, 24, 27, 29, 30, 31, 35, 58, 46, 49, 54, 57’inci ırk’larda ortaya çıkarılan Türk töresi ve evrensel erdemlere ilişkin mesajlar, kitabın yalnızca Budizm veya Maniheizm gibi dinler kapsamında ele alınmasının yanlış olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, Irk Bitig’in nesnel okumaları, Türklerin bilinen kültür ve töresine ilişkin örnek ve açıklamalarla dolu birçok bilgi vereceği gibi, unutulmuş kadim kültürüne ilişkin kimi izlerin ortaya çıkmasını sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler: