Özet:

Adbilimi çalışmaları içinde kişi adları ayrı bir inceleme alanını oluşturmaktadır. Gerçek kişilere ad olarak seçilen dil birimleri tür adı kaynaklı da olabilmektedir. Gerçek kişilerin adlandırılmasında da tür adlarının özelleşerek kişi adı olma durumuyla sıkça karşılaşılmaktadır. Doğanın bir parçası olan ağaçlar, ad bilimi bağlamında bitki adları arasında fitonomi (bitki ad bilimi) içinde ele alınmaktadır. Türk ad verme geleneği çerçevesinde ad vermede doğadan da yararlanılmaktadır. Türkçede “çınar, ardıç, akasya, defne, çam, kiraz” gibi bazı ağaç adları kişi adı olarak da kullanılabilmektedir. Bu tür kişi adları dışında ağacın bölümlerini ifade eden “kök, dal, budak, fidan, filiz, tomurcuk, yaprak, çiçek, çıvgın, ışkın” gibi tür adlarının da kişi adı olarak kullanılabildiği görülmektedir. Bu çalışmanın konusunu bu bağlamda Türkiye Türkçesinde ağacın bölümlerini ifade eden tür adlarının kişi adı olarak kullanımı oluşturmaktadır. Çalışmada ilk olarak ağaçla ilgili tür adlarının özelleşerek (onimleşerek) kişi adı olduğu kullanımlar yapısal özelliklerine göre ele alınmıştır. Türk inanç ve düşünce sisteminde soy, erkek çocukla devam etmektedir. Bu bağlamda çalışmamızda ikinci olarak bu kişi adları cinsiyet bakımından (kadın adı mı erkek adı mı) ele alınmış ve ağaçla ilgili kişi adları, dil-kültür ilişkisi bağlamında değerlendirilmiştir. İncelemede ağacın bölümlerini ifade eden tür adlarından en çok “kök” ve “dal” tür adlarının birleşik ad oluşturduğu görülmüştür. Soyun devamlılığı bağlamında ağacın bölümlerini ifade eden kişi adlarının daha çok erkek adı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: