Özet:

Orhon Kitabeleri, Güney Sibirya’da, Yenisey Irmağı çevresinde bulunan mezar taşlarıdır. Türk adının geçtiği ilk Türkçe metinler ve taşlar üzerine yazılmış bir tarihtir. Devletin milletine hesap vermesi ve hesaplaşması anlatılmaktadır. Bu kitabelerde kullanılan runik yazı Danimarkalı dilci Vilhelm Thomsen tarafından 1893 yılında çözülmüştür. Bu yazıtlarda gelişmiş bir dil varlığı ve hitabet sanatıyla karşılaşılmaktadır. Bu çalışmada, gelişmiş dil varlığı içerisinde yer alan, olumlu ve olumsuz anlamda kullanılan kelimeler incelenmeye çalışılmıştır. Orhon kitabelerinde olumlu ve olumsuz anlamda kullanılan bazı kelimelerin tespiti yapılırken, Erhan Aydın’ın Orhon Yazıtları (Köl Tegin, Bilge Kağan, Tonyukuk, Ongi, Küli Çor),Talat Tekin’in Orhon Türkçesi Grameri, Talat Tekin’in Orhon Yazıtları adlı eserlerinden yararlanılmıştır. Tespit edilen bu kelimeler, yapı bakımından kök hâlinde olumsuz anlamda olup ek alarak olumlu ya da olumsuz anlamda kullanılan kelimeler, kök hâlinde olumlu anlamda olup ek alarak olumsuz anlamda kullanılan kelimeler, olumsuzluk eki almasına rağmen olumlu anlamda kullanılan kelimeler şeklinde incelenmiştir. Çalışmanın amacı, Orhon Kitabelerinde yer alan kök veya ek almış hâlde olan bazı kelimelerin anlamlarında meydana gelen değişmeleri tespit etmeye çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler: