Abstract:

Türkçe/dil eğitmi öğretiminin bilimsel dayanağını genel olarak iki bilim alanı beslemektedir. Bunlardan biri dilbilim, diğeri ise göstergebilimdir. Göstergebilim, dar anlamda, görsel algıya dayalı görselleri konu alır. Görsel algı, bilişsel bir etkinliktir. Algılama ise görsel düşünme ile içiçe bir süreçtir. Görsel düşünme, duyusal bir düşünme biçimidir. Görsel düşünmenin, algılayıp anlama ve algılatıp anlatmada yüksek düzeyde bir işlevi vardır. Çocukta, ilk öğrenmeler, konuşma becerisinden önce gelişen ve kullanılan görme duyusu ile gerçekleşir. Bu nedenle, insanda bilme yetisinin görme duyusu ile başladığı söylenebilir. Bilme, görme duyusunu kullanan çocuğun, bakma, tanıma, ilişkilendirme gibi zihinsel yetilerini geliştirip kullanması ile ulaştığı bir bilişsel sonuçtur. Bu gerekçelerle, dil eğitimi öğretiminin temel ders kaynakları görsel ve metin ilişkisiyle üretilmektedir. Bunun yanında, görsel okuma ve görsel sunu, gündelik yaşamda, eğitim öğretimde, bilimde, sanatta, neredeyse yaşamın her alanında, anlama ve anlatmada, etkililiği, işlevliliği ve önemi sürekli artan, bir beceri türüdür. Belirtilen, etkilik, işlevsellik ve önem nedeniyle, çalışmanın birincil amacı, “tüm öğretim davranışa dayalı olsa da önemli yanı kavramsal ve kuramsaldır” gerçeğinden de hareketle, Türkçe/Anadil eğitimi öğretiminde, adıgeçen beceri türünün geliştirilmesinin kuramsal artalanbilgisine dayandırılması gerektiğine dikkat çekmektir. İkincil amaç ise, Türkçe (anadili) Öğretmenleri, Türkçenin Yabancılara öğretimi öğreticileri ve diğer alan öğreticilerinin ve ilgili kurumların, kavramsal/kuramsal donanımla özgün öğretim izlenceleri ve yaratıcı eğitim öğretim etkinlikleri düzenlemelerine katkı sağlamaktır. Bu amaçlara dönük olarak çalışmada, içeriğe uygun ve içerikle sınırlı, dil, gösterge, göstergebilim görsel algı ve görsel okuma ve sunma alanlarıyla ilgili alanyazın irdelemesi ve kuramların tanıtılması, tartışılması yapılmıştır. MEB’in 2005 programında, 1-5 sınıflar için başlattığı görsel okuma ve görsel sunu becerisi eğitimi, MEB’in 2017 Türkçe Öğretimi Programı’nda ise 1-8 snıflara dönük, bu beceri ile ilgili belirtilen kazanımların kavramsal özü, gösterge ve göstergebilim veri alanları ile ilişkilendirilmeye çalışılmıştır. Sonuç bölümünde, kavramsal/kuramsal belirlenimler, beceri eğitimi ile ilişkilendirilip, bütünleştirilerek, öneriler geliştirilmiş, yorumlanmıştır.

Keywords: