Özet:

Bu çalışmanın amacı, Ganos (Işıklar) Dağı’nın ekojeomorfolojik özelliklerinin incelenmesidir. Bu amaç, ekojeomorfolojik araştırmaların temel unsurları olan jeo (jeomorfoloji-yerşekli sistemleri, eğim ve bakı), eko (ekoloji-habitatlar) ve hidro (hidrografya-su erozyonu) döngüsü çerçevesinde kurgulanmıştır. Çeşitli kaynaklardan toplanan çok farklı malzemelerden faydalanılan çalışmada, iki farklı yöntem kullanılmıştır. Bu bağlamda erozyon, CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) tabanlı RUSLE (Düzenlenmiş Evrensel Toprak Kaybı Denklemi), ekojeomorfolojiyi etkileyen faktörlerin erozyonla ilişkisi ise frekans oranı destekli bir şekilde çözümlenmiştir. Çalışmanın analiz aşamasında ve tematik haritaların hazırlanmasında CBS tekniklerinden istifade edilmiştir. Ekojeomorfolojik özellikleri etkileyen faktörlerin erozyon risk sınıflarına göre mekânsal analizi sonucunda, sahanın ekojeomorfolojik duyarlılığı tespit edilmiş ve haritalandırılmıştır. Buna göre inceleme alanında yüksek (% 35.60) duyarlılık sınıfına tekabül eden bir ortalama duyarlılık hâkimdir. Dağ alanındaki duyarlılık değerlerinin dağılım paternleri, vejetasyon formasyonların genel karakterini yansıttığı için merkezden çevreye doğru bir yayılış gösterir. Bu nedenle duyarlılık değerlerinin düştüğü sahalar nemli ormanlara, yükseldiği alanlar ise kuru ormanlara veya makilere tekabül etmektedir. Diğer yandan bu sahalar ana yerşekilleri olarak sırasıyla dağ (DI) ve plato (DII ve DIII) alanlarına karşılık gelmektedir. Aynı zamanda söz konusu dağılış, antropojenik etki yoğunluğuna da işaret eder. Bu yoğunluğun yüksek olduğu yerlerde duyarlılık artarken, düşük olduğu yerlerde ise duyarlılık azalır. Çalışma sonuçları, inceleme alanındaki antropojenik etki ve ekolojeomorfoloji arasında karmaşık bir ilişkinin mevcudiyetini ortaya çıkarmıştır. Bu ilişki ekojeomorfolojik açıdan ele alınması, eroziv faaliyetlerin ekosisteme etkisinin şiddetini göstermede başarılı olmuştur. Bu nedenle CBS teknikleri benzer çalışmalarda ve geleceğe yönelik planlamalarda başarılı araçlar olarak değerlendirilebilir. Ekolojik açıdan önem arz eden başka sahalarda da benzer çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu bağlamda coğrafyacılara büyük sorumluluklar düşmektedir.

Anahtar Kelimeler: