Abstract:

Basra Körfezi tarih boyunca önemi haiz bir bölge olmuştur. Asya ve Avrupa ticaretinin iki ayağından biri olan Baharat Yolunun en mühim yerini Basra Körfezi oluşturmuştur. 19. Yüzyılın sonlarında petrolün bölgedeki varlığının bilinmesiyle bölge, büyük devletlerin ilgisini çekmiş ve uluslararası politikanın konusu haline gelmiştir. Özellikle İngiltere, Hint deniz yolunun güvenliğini sağlamak amacıyla bölgeyle daha 1800’lü yılların başlarında ilgilenmeye başlamıştır. İngiltere, Osmanlı Devleti’nin birer toprak parçası olan emirlikler üzerinde hâkimiyet kurmaya çalışmış, onları yaptığı anlaşmalarla himaye altına almıştır. II. Abdülhamit, döneminde devlet memurları başta olmak üzere devletin sorunlarına bu arada Basra ve havalisine dair çözüm aramak maksadıyla muhtelif raporlar hazırlanmıştır. Bu raporlar bölgenin sorunlarını ve bu sorunlara çözüm önerilerini içermesinden dolayı önemi haiz raporlardır. Bu bağlamda Halil Halid Bey, İngiltere ile rekabet alanı haline gelen bölgeye dair bir rapor kaleme almıştır. Londra Baş şehbender vekilliği görevindeyken 5 Mart 1898 (21 Şubat 1313) tarihinde kaleme aldığı raporunda, İngiltere’nin Basra Körfezi politikasına, bölgede var olan sorunlara ve bu sorunların çözümüne yer vermektedir. Çalışmada, devletlerarası rekabetin önemli konusu haline gelen Bara Körfezi ile Halil Halid Bey’in Basra havzasına dair raporu ele alınmıştır.

Keywords: