Abstract:

Osmanlı Devleti fethettiği yerlerde vergi mükelleflerini belirlemek ve düzenli vergi toplamak için belirli aralıklarla sayımlar gerçekleştirmiştir. “Tahrir” olarak isimlendirilen bu sayımların kaydedildiği defterlere de “Tahrir Defteri” denilmiştir. Tahrir defterleri, yapıldığı yerin tahmini ve takribi nüfusu (Müslim, gayrı-müslim), vergi hasılatı, idari taksimatı (kaza, nahiye ve köy isimleri), tarım ürünleri vb. konularda önemli bilgiler veren arşiv kaynaklarındandır. Osmanlı’nın Serhad sancaklarından biri olan Bayezid Sancağı’nın bilinen bir mufassal bir de icmal olmak üzere iki tahrir defteri bulunmaktadır. Bu defterler Sultan III. Murad dönemine ait olup, “Bayezid Sancağı ve Tevabiha Mufassal Tahrir Defteri” ve “Bayezid Sancağı ve Tevabiha İcmal Defteri” ismiyle Tapu Kadastro Arşivi’nde kayıtlıdır. Mezkur defterler ışığında Bayezid Sancağı’nın XVI. yüzyılın son çeyreğindeki sosyo-ekonomik ve demografik yapısı ile Bayezid Sancağı’ndaki tımarların kimlere verildiği izah edilecektir. Bu çalışmayla Osmanlı’nın uç sancağı olan Bayezid’in XVI. yüzyıldaki içtimai ve iktisadi hayatına dikkat çekmekle birlikte bölge hakkında araştırma yapacak sosyal bilimcilere önemli bilgiler sağlanacaktır.

Keywords: