Özet:

Bu çalışmada Alman Edebiyatının çok yönlü gizemli yazarlarından E.T.A. Hoffmann’ın “Der Sandmann” başlıklı uzun hikâyesinde öne çıkan göz izleği ve figürler ele alınmıştır. Öncelikle metne bağlı inceleme yönteminin uygulandığı bu çalışmada ayrıca ikincil kaynaklardan da yararlanılmıştır. Ana figür Nathanael’in çocukluk çağına kadar uzanan gözlerini kaybetme korkusu travmatik olaylara neden olur. Korkularını besleyen yaşantılar Nathanael’in birer rüyası mı yoksa gerçekten yaşadı mı sorusu Hoffmann tarafından bilinçli olarak okuru belirsizlikte bırakmak için hikâyenin sonuna kadar ucu açık bırakılmaktadır. Yazarın amacı, insanların deneyim olanaklarının ne kadar çok olduğunu sonuna kadar ortaya koymaktır. İnsanoğluna her türlü yaşanabilir olağanüstülüğü, hayalleri ve korkuları göstermeye çalışır. Yazarın elde etmek istediği etki ise, anlatılan hikâyenin insanın ruhuna dokunmasıdır. Hoffmann okura “ben de daha önce böyle şeyler yaşadım” hissini vermek istemektedir. Hayallerin oluşturduğu yapay dünya insanların günlük hayatını oluşturan ayak bağlarından kurtularak sınırları aşmasını sağlamaktadır. Bu hikâye okurlar için akla değil de kuruntu, tahmin ve hayallere inanıldığında neler olabileceğini göstermek için iyi bir örnektir. Okur, uçurumun kenarındaki hastalıklı ruhların ve kötülüğün, hayallerin ve deliliğin, doğaüstünün ve bilinmezin dünyasına girildiğinde neler olabileceğine şahit olmaktadır. Ana figür Nathanael’in sosyal açıdan soyutlanıp içine kapanması sadece kendisini çevreleyen toplumun davranışları sonucu gerçekleşmemiştir. Nathanael topluma sırt çevirerek kendi kabuğuna çekilip bilinçli olarak yalnızlığı seçmiştir. İçinde bulunduğu şartlara uyum sağlama düşüncesi yoktur, dolayısıyla sürekli kendi bildiğini yapma eğilimindedir. Çocukluktan kalan psikolojik korku kalıntıları insanın tüm yaşamını izleyebilir ve hatta burada da görüldüğü gibi, insanı intihara kadar sürükleyebilir.

Anahtar Kelimeler: