Abstract:

Sessiz filmler dönemine kadar uzanan görsel-işitsel çeviri, sinema ve televizyonda gösterilen film ve programların çevirisi için geliştirilen özel bir çeviri yöntemidir ve çeviri alanında önemli bir yere sahiptir. Tarihte ilk olarak sessiz film döneminde sahne arasında gösterilen yazılı metinlerin çevirisinde kullanılmış olan görsel-işitsel çeviri, sesli filme geçişle beraber filmlerin farklı ülke izleyicileri için farklı dillerde seslendirme girişimleriyle gelişmiştir. Bu nedenle ilk başlarda bu çeviri türü için “film çevirisi” kavramı kullanılmıştır. Film çevirisinin çeviribilim kapsamında değerlendirilmeye başlanmasıyla birlikte, bu alanla ilgili yeni kavramlar geliştirilmiştir. Bu anlamda, yapılan çevirilerin, görsel-işitsel metnin temel alınarak yapılıyor olması dolayısıyla, çeviri etkinliği, birçok yabancı kaynakta “görsel-işitsel çeviri” olarak yer almaktadır. Ülkemizde de bu alan için film çevirisi kavramı kullanılmakta iken son zamanlarda özellikle bilimsel alanda, sadece filmleri değil tüm görsel-işitsel medya sunularını kapsaması açısından “görsel-işitsel çeviri” kavramı kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışmada, görsel-işitsel çeviri kapsamında dublaj yöntemiyle film çevirisi sürecinde çevirmenin kaynak metin, çeviri metin, film, teknik bilgi ve alan bilgisi çerçevesinde dikkate alması gereken hususlar incelenmiştir. Çalışma sonucunda, dilsel ve dil dışı etkenlerin haricinde çeviride dikkat edilmesi gereken ve çevirinin kalitesini etkileyebilen farklı etkenlerin söz konusu olduğu ve mutlaka teknik alan bilgisi gerektiği görülmüş, örneklerle ortaya konulmuştur. Bu anlamda görsel-işitsel çeviriye, şimdiye kadar yapılan araştırmalara kıyasla farklı bir açıdan yaklaşılmıştır.

Keywords: