Abstract:

Türk romanında din algısı Tanzimat ile birlikte ortaya çıkan romancılık serüveniyle başlar. Tanzimat döneminde görülen ilk roman örneklerinde ve arkasından gelen Servet-i Fünûn döneminde çok yoğun bir din kavramı ile karşılaşılmaz. Bu dönem eserlerinde dine daha çok fikri boyutta ve kısaca yer verilir. Din algısının romanda yoğun bir şekilde işlenmesi, Milli edebiyat ve Cumhuriyet dönemlerinde başlar. Bu dönem eserlerinde dine bakış büyük ölçüde olumsuzdur. Din adamları genellikle sahtekâr, güvenilmez, çıkarcı, cahil ve kaba tiplerdir. İtici bir figür olarak okuyucuya sunulan bu din adamı profili Türk romanında uzun süre işlenmiştir. Muhafazakâr kesim, roman türüne çok sıcak bakmadığı için uzun süre bu kesimin hayat görüşüne göre yazılmış bir romana rastlanmaz. İslami roman olarak tanımlanabilecek ilk örneklerden biri, 1967 yılında Hekimoğlu İsmail’in kaleme aldığı Minyeli Abdullah romanıdır. Bu romandan sonra başka İslami romanlar da yayımlanmıştır. Daha sonraki süreçte, özellikle 1980 ve 1990’lı yıllarda dini içerikli romanlar bir furya haline gelmiştir. Hidayet romanı olarak adlandırılan ve çoğunlukla bir aşk teması etrafında şekillenen bu romanlarda klişe bir kurgu vardır. Dindar bir genç erkek, arayış içinde olan bir genç kız genellikle başkahraman olarak seçilir. Romanın kurgusu bu iki kişi arasındaki aşk ekseninde devam eder. Genellikle de arayış içindeki genç kız, dindar genç adamdan etkilenerek hidayete erer. Başını örter ve İslami bir yaşam şeklini benimser. Bu çalışmada, hidayet romanı türüne örnek verilebilecek üç roman, kurgu bakımından benzerlikleriyle ele alınacaktır.

Keywords: