Özet:

Karşılaştırmalı edebiyatın parametrelerinden biri de teoloji ve mitolojiden doğan ortak motif ve imgelerdir. Aralarında doğrudan etkileşimin olmadığı, farklı coğrafya ve kültürlere ait yazarların eserlerinde tespit edilen ortak yapıların en yakın açıklaması bu evrensel değerlerdir. Su imgesi, tüm kültürlerde Eliade’ın ele aldığı şekilde bir arketiptir ve su ile ilgili sosyo-kültürel, psişik değerler, aşağı yukarı aynı karşılıkları içeren bir bağlamsal sözlük sunmaktadır. Su, tüm kültürlerde hem kozmogoniyle hem eskatoloji ile ilgilidir. İmgesel olarak zıt kutuplardaki olguları ihata eder. Var oluşu- yok oluşu; hayat bulmayı- ölümü; coşku ve sevinci- derin melankoliyi anlatan alegorik anlamları potansiyel olarak barındırır. Bu çalışmada iki farklı kültür dünyasından, iki büyük şairin, Fuzûlî, ve Goethe’nin Hz. Muhammed’i konu edinen na’tlerinde yer alan “su” imgelemi irdelenmiştir. Aralarında doğrudan etkileşim olmaksızın Fuzulî’nin “Su Kasidesi” ve Goethe’nin “Mohamed Gesang” şiiri, peygamberi “su” imgesi üzerinden anlatmaktadır. İmgenin yolculuğu açısından oldukça anlamlı açılımlar sunmaktadır. Öte yandan her iki eserde su ile ilgili imgelem ve bağlam son derece farklıdır. Söz konusu yakınlık kadar farklılıklar da bize çok şey söylemektedir. Bu çalışmada Fuzûlî ve Goethe’ye ait manzumeler imgenin dinler tarihi, mitoloji ve arketipsel yolculuğu üzerinden değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: