Özet:

Moğollar, Orta Asya’nın daha ziyade Doğu taraflarında yaşayan orman kökenli bir kavim olarak M.Ö. 2’nci binyıldan itibaren, Türk menşeli kabilelerin doğusunda yer almakta ve Tula nehrinin kaynakları her iki millet arasında sınır teşkil etmekteydi. Hunlar'dan itibaren Moğollar ile Türkler arasındaki temasların sıklaştığı görülmektedir. Büyük Hun Devleti'nin yıkılması sonrası Asya'da ortaya çıkan güç boşluğu, 3’üncü Yüzyılın başlarından 4’üncü Yüzyılın ortalarına kadar Moğol asıllı Hsien-pive Juan-juanlar tarafından doldurulmuştur. 4’üncü Yüzyılın ortalarından itibaren önce Göktürk, daha sonra Uygur hâkimiyetine giren Moğollar bu dönemde Türk kültürü ve devlet geleneklerinden önemli ölçüde etkilenmişlerdir. İslam öncesinde olduğu gibi Türklerin İslam’ı kabulü ve batıya doğru ilerleyişi sonrasında da Moğollarla olan ilişkisi devam etmiştir. 13’üncü yüzyılda kısa zamanda büyük bir güç haline gelen Moğollar, statik bir durumda olan doğu dünyasında, Çin’de ve Avrupa’da derin izler bırakmıştır. Asabiyet ve kudretleri kısa zamanda sönmüş ve işgal için geldikleri toplumların kültürleri tarafından işgale uğrayarak 16’ncı yüzyılda ekseriyetle Türk kültürü içerisinde kaybolmuşlardır. Moğolların tarihte bıraktığı en önemli iz, işgal ettikleri bölgelerde siyasi düzenin ve geleneksel yapının köklü olarak değişmesi olmuştur.

Anahtar Kelimeler: