Özet:

Açık havada namaz kılmak için düzenlenmiş ibadet mekânları olarak tanımlanan namazgâhlar İslamiyet’in ilk dönemlerinden itibaren yapılmıştır. İslamiyet’te ilk namazgâh aynı zamanda ilk cami olarak da kabul edilen Hz. Peygamber’in evinin avlusunda yapılmıştır. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde ise en güzel ve önemli namazgâh örneklerini görmekteyiz. Türk- İslam kültüründe ise daha çok yolcuların kullanması amacıyla üstü açık mescitler şeklinde yapılan namazgâhlar mihraplı ve minberli, çeşmeli, çeşmeli ve mihrap taşlı ve musalla taşlı namazgâhlar olarak dört farklı tipte inşa edilmiştir. Arabistan, Kuzey Afrika, Asya, Avrupa ve Anadolu coğrafyasında çok sayıda namazgâh yer almaktadır. Sadece İstanbul’da 131 namazgâh bulunmaktadır. Anadolu ve Rumeli’nin çeşitli yerlerinde ise sayısız namazgâh yer almaktadır. İstanbul Okmeydanı, Atmeydanı ve Rumelihisarı Toplarönü namazgâhları, Bursa Umur Bey Namazgâhı, Safranbolu Namazgâhı, Üsküdar Ali Ağa Namazgâhı, Samsun Vezirköprü Köprülü Mehmed Paşa Namazgâhı, Konya Musalla Namazgâhı önemli namazgâhlardır. Tasavvuf kültürü ve Mevlevihane, türbeler (Saruca Paşa, Hallac-ı Mansur türbeleri vb.) ve camilerden (Gazi Süleyman Paşa, Yazıcızade, Kadı İskelesi Camii vb.) oluşan dini mimari eserler ile ün yapmış Gelibolu şehrindeki bir diğer önemli dini mimari eser türü de açık hava ibadet mekânları olan namazgâhlardır. Azaplar (Azepler) Namazgâh’ı en bilinen namazgâhtır. Mihraplı ve minberli namazgâh tipinde inşa edilen Gelibolu Azaplar Namazgâh’ı 1407 yılında Hacı Paşaoğlu İskender Bey tarafından inşa edilmiştir. Sefere çıkan deniz erlerinin namaz kılması için yaptırılmıştır. Bir diğer namazgâh ise Bolayır beldesinde yer alan Namaztepe yazıtıdır. Bu yazıt ise Türklerin Avrupa kıyısına geçişte namaz kıldıkları yerdir. Her iki namazgâh hakkında tarihi ve mimari özelliklerinin incelendiği yazılı kaynaklar ise oldukça azdır. Bu çalışmada dini mimari eserler açısından önemli eserler barındıran Gelibolu şehrinde yer alan Azaplar (Azepler) Namazgâhı ile Namaztepe Yazıtı’nın mimari, mekânsal ve sanatsal özellikleri incelenecektir. Bu namazgâhların Gelibolu ve yöresinin tarihi, kültürel, ekonomik gelişimine katkılarının incelenmesiyle önemli bir kaynak oluşturulması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: