Özet:

Sözlü dilde varlığını sürdüren ağızlara ait söz varlığı, gerek ağız derleme çalışmaları gerekse halk bilimi kaynakları gibi akademik çalışmaların yanı sıra bazı edebi metinlerde de karşımıza çıkmaktadır. Modern Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden Hasan Ali Toptaş’ın son iki romanı olan Heba ve Kuşlar Yasına Gider adlı eserlerinde, Türkiye Türkçesi ağız verilerine özellikle de çocukluğunun geçtiği Denizli ili ağızlarında kullanılan ağız verilerine yer verdiği görülmektedir. Çalışmada, Denizli ile birlikte başka illerde de kullanılan yerel dile ait 95 sözlük birim belirlenmiştir. Tespit edilen bu sözlük birimler; Derleme Sözlüğü’nde Belirtilmiş Sözlük Birimler, Derleme Sözlüğü’nde Hiç Yer Almayan Sözlük Birimler ve Derleme Sözlüğü’nde Yalnızca Denizli’den Derlenen Sözlük Birimler şeklinde üç başlık altında incelenmiştir. Üslup çalışmalarında da kullanılan söz varlığına dair tespitlerde sözcüklerle eser arasında bağlantı kurulmaktadır. Kuşlar Yasına Gider romanının ağız verileriyle desteklenmiş olması ve bu verilerin çoğunlukla yazarın doğduğu Denizli iline ait olması eserin otobiyografik özellikte olmasını desteklemektedir. İki eser arasında karşılaştırma yaptığımızda özellikle Kuşlar Yasına Gider adlı romanda yöreye ait daha fazla söz tespit edilmiştir. Bu da eserin içeriği ile söz varlığı paralelliğini destekleyen önemli bir durumdur. Belirlenen yerel dile ait söz varlığının daha çok eylem adı, bitki adı, evin bölümleri ve yer adı, niteleme ve ev-bahçe ile ilgili araç ve gereç adıları olduğu ortaya çıkmıştır. Hasan Ali Toptaş’ın eserleri, sesbilgisi, biçimbilgisi ve söz dizimi bakımlarından da incelemeye değerdir. Ancak çalışmada bu konular hariç tutularak sadece söz varlığı tespitlerine yer verilmiştir. Üslup çalışmaları açısından üzerinde durulması gereken bu sözlük birimlerin çoğu Derleme Sözlüğü’nde belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: