Özet:

Bağdaşık tümce dizilişi olan metin ‘bildirişim değeri taşır; eyleme yönelik devingen bir bütündür; başı ve sonu olan; dilsel göstergelerin art arda gelmesiyle oluşan anlamlı bir yapıdır’ şeklinde tanımlanabilir. Metin dilbilim ise tümceötesi dilsel birimleri inceler; “betimsel ve eleştirel’ bir bakış açısıyla metnin değişik yapılarını ortaya koymaya çalışır. Metnin temel ölçütü bağdaşıklık olgusudur. Bu ölçüt önermelerin birbirlerine bağlanması ve metnin çizgisel biçimde düzenlenmesi sonucunda ortaya çıkar. Metnin uyumluluğunu sağlayan dilsel öğeler, hem bölümlerin kendi içinde, hem de bölümler arasında dilbilgisel, sözdizimsel, anlamsal ve mantıksal bağlantılar kurulmasına yardımcı olur. Bağdaşıklık sağlayan dilsel öğeler metnin anlam bütünlüğü oluşturarak metin içinde bir yerdeşlik oluşturulmasını sağlar. Bir metnin bağdaşıklık özelliği taşıyabilmesi için gerekli dilsel öğelerden biri de gönderimdir. Gönderim metnin bağdaşıklığı ve tutarlılığının oluşmasında çok önemli bir yere sahiptir. Bir metinde çeşitli biçimlerde gerçekleşen gönderim olgusunun en belirgin türü ‘artgönderim’ ve ‘öngönderim’dir. Söz konusu her iki gönderim de tümceler arasındaki bağdaşıklığı sağlayarak, metindeki bilgileri birbirine bağlar, metnin devamlılığını ve çizgiselliğini korur. Bağdaşıklık temeline dayandırılan bu çalışmanın amacı, Fransızcada artgönderim ve öngönderim öğelerini metindeki bulunuş, anlamlandırma ve kullanım biçimine göre Türkçe çeviri tümcelerinde incelemektir. Metinsel bağdaşıklık ve tutarlılık alanında önemli bir işlevi olan bu gönderim öğeleri kullanım biçimlerine göre sınıflandırılmıştır. Söz konusu artgönderim ve öngönderim öğeleri RFI’in özgün haber metinlerde aranmış ve tümce düzeyinde incelenmiştir. Bu tümceler kaynak dilden hedef dile çevrilerek aralarında kullanım farkının olup olmadığı araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler: