Özet:

Anadili edinimi sürecinde, edinim kuramları, dilsel girdinin çocuğa zaman ve görünüş ulamlarını yetkin kullanabilme yetisi sağladığını ortaya koymuştur. Bu çalışmanın amacı, özellikle dil ediniminin hızla tamamlandığının bilindiği erken çocukluk ve okul öncesi dönemde, yazılı girdi kaynağı olarak önem taşıyan hikâye kitaplarındaki görünüş olgularının görünümlerini betimlemektir. Çalışmanın amacı doğrultusunda, bu dönemdeki çocukların gelişim özellikleri dikkate alınarak seçilen altı hikâye kitabındaki eylemlerle küçük çaplı bir veri tabanı oluşturulmuştur. Bu eylemlerin hal türleri, üye yapıları, biçimbirimleri ve belirteç kullanımları betimlenmiştir. Ayrıca, bu yapıların birbirleriyle olan etkileşimleri kullanım sıklıklarıyla ortaya konulmuştur. Yöntem açısından Smith (1991)’in Görünüş Kuramı sınıflaması temel alınarak, verilerin nitel ve nicel çözümlemeleri yapılmıştır. Nitel çözümleme için eylemlerin sözcüksel görünüşleri Excel programında ulamlandırılmış, üye yapı-biçimbirim ve eylem-belirteç kullanımları belirlenmiştir. Nicel çözümleme ise elde edilen nitel verilerin veritabanındaki dağılımı ve kullanım sıklığı belirlenerek yapılmıştır. Sonuçlar, hikâye kitaplarında kullanılan 242 eylemin önemli bölümünü bitirme ve durum eylemlerinin oluşturduğunu göstermektedir. Bitirme eylemleri, hikâye metninin özelliklerine uygun olarak, en sık bitmişlik/geçmiş gösteren -DI ve –mIş biçimbirimleriyle kullanılmıştır. Bu sonuç Görünüş Kuramını da destekler niteliktedir. Eylemlerin çoğunlukla yalın durumdaki ad öbekleri ile ilişkilendirildiği ve zaman odaklı belirteçlerin tüm eylem türleriyle en sık kullanılan belirteç türü olduğu bu çalışmanın diğer önemli bulgularındandır.

Anahtar Kelimeler: