Özet:

Gezi yazıları, geçmişten günümüze kadar ilgi çeken bir tür olarak kabul edilmektedir. Bu tür yazılar, kaleme alındığı dönemde bir bölgeyi çeşitli yönlerden tanıtmakla kalmayıp; o mekânın bilgilerini yıllar sonrasına aktarması yönüyle de önemlidir. Romanya, konumu itibarîyle çeşitli zamanlarda farklı gezi yazılarına kaynaklık etmiş bir ülke olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunların başında Evliya Çelebi’nin Seyahatname’si gelir. Çelebi, eserinde, bölgenin tarihsel ismi olan Erdel’ i kullanır ve Erdel’in Osmanlı idaresine nasıl geçtiğini, bu bölgenin tarihsel önemini, fetihte kimlerin önemli rol oynadığını kendi üslûbunca uzun uzadıya anlatır. Ayrıca Erdel’in coğrafi özelliklerini, bitki örtüsünü, kalelerini tek tek isimleri ve özellikleriyle birlikte detaylı bir şekilde tasvir eder. Erdel ve civarındaki hayatın nasıl olduğuna dair; bölge insanının popülâsyonundan, dini ve sosyal yaşantısına kadar daha pek çok özellik sıralanır. Evliya Çelebi’den yüzlerce yıl sonra bu bölgelerde dolaşan İslâm Beytulah Erdi, modern Romanya’yı bizlere yeniden anlatır. Bunlar dışında İsmail Habib Sevük, Tuna’dan Batıya adlı eserinde Romanya’nın tarihçesinden, coğrafî özelliklerinden bahsetmiştir. Özellikle Bükreş ve Rusçuk’a yer ayırmış, dil ve kültürel olarak Türklükle yakınlığına değinmiş ve Gagavuz varlığına dikkat çekmiştir. Ayrıca çok yönlü bir kültür insanı olan İlber Ortaylı da İlber Ortaylı Seyahatnamesi, Bir Tarihçi’nin Gezi Notları adlı eserinde Romanya üzerinde durmuş, bölgenin tarihi ile ilgili bilgiler vererek bugünün Romanya’sındaki yaşantıya, özellikle Bükreş'e dair tespitlerde bulunmuştur. Söz konusu gezi yazılarında Romanya’nın yüzyıllar içinde geçirdiği değişikliği adım adım izlemesek de farklı yazarların kaleminden bu bölge ile ilgili farklı bakış açıları kazanabiliriz. Biz de bu çalışmamızda, bu dört eser üzerinden Romanya’yı okuyup eserleri bu bağlamda değerlendirmeye tabi tutacağız. Romanya geçmişten günümüze Türklük dünyası için nedir, ne olmuştur gibi sorulara cevap arayacağız.

Anahtar Kelimeler: