Abstract:

Aynı bitkinin farklı adlarla anılması Türkçe için geçmişte de görülen, alışılmış bir durumdur. Farklı bölgelerde insanlar herhangi bir bitkinin farklı özelliklerini ve işlevlerini öne çıkararak bitkiyi adlandırmış, bu durum bir bitkinin birçok adla anılmasına yol açmıştır. Hatta çoğu zaman benzer özellikteki bitki adları birbirine karışmış, bir ad birçok bitkiyi temsil eder olmuştur. Günümüzde şehirlerde daha çok semizotu olarak bilinen ve gittikçe bu adı yaygınlaşan bitkinin Anadolu’da cibille, elmelik, erekleme, gilik, kıbıçkan, sirken, pirpirim, soğukluk, tohmegân vb. birçok farklı adı vardır. Sıralanan bu sözcüklerin değişkeleri de dikkate alındığında “semizotu” için kullanılan sözlerin sayısı artmaktadır. Bu makalede Türkçede geçmişten günümüze semizotu bitkisi için kullanılan adlar ve Anadolu’daki “semizotu” anlamındaki sözler ele alınmıştır. Bu sözcüklerin kökenleri ve anlam özellikleri değerlendirilmiş, bu adların veriliş nedenleri üzerinde durulmuş, sözcüklerin sayıca çok olmasının muhtemel nedenleri ele alınmıştır. Sonuçta Anadolu’da söz konusu bitki için en yaygın olarak kullanılan sözün standart dildeki semizotu sözü olmakla birlikte yabancı kökenli bir sözcük olan pirpirim ve değişkelerinin de Anadolu’nun dört bir tarafında kullanıldığı görülmüştür. Aynı bölgede aynı bitki için birden fazla sözün kullanıldığı da tespit edilmiş, Derleme Sözlüğü’ndeki muhtemel eksiklikler göz önünde bulundurulduğunda semizotu bitkisi için Anadolu’da kullanılan adların artacağı ve kullanım yerlerinin var olandan farklı bir görünüm arz edeceği kanaatine varılmıştır.

Keywords: