Abstract:

Osmanlı’da fetvâların manzum biçimde de yazılmış olması bu kalem mahsullerinin orijinal bir tür olarak Türk edebiyatında yerini almasını sağlamıştır. Fetvâ kelimesi yiğit, genç, kavî manasındaki fetâ kökünden türemiş olup müşkil bir meselenin güçlü bir cevapla halledilmesini ifade etmektedir. Osmanlı’da iftâ, yani fetvâ verme işlemi merkezde şeyhülislâm, taşralarda müftülerce icra edilmiştir. Fetvâ verme işlemi Osmanlı’da önemli bir kamu hizmeti olarak telakki edilmiş ve sual edilen müşkil bir konunun fıkhi hükmü şeyhülislam veya müftü tarafından kaynaklarına müracaat edilerek çözümü ortaya konulmuştur. Bu sebeple müftü veya şeyhülislâm için hallâl-ı müşkilât (güçlükleri çözen) şeklinde bir ifade kullanılmıştır. Osmanlı fetvâlarının büyük bölümünün Türkçe ve mensur hâlde yazıldığı, az sayıda da olsa manzum hâlde yazılmış olanların bulunduğu görülmektedir. Ayrıca, Arapça olarak yazılmış fetvâ sayısının da önemli bir sayıda bulunduğu görülmektedir. Osmanlı’da manzum fetvâlar Divan şairleri arasında özel bir yeri bulunan şeyhülislâm veya müftülerce yazılmış olup Hocazâde Muhammed Esad Efendi de bu şeyhülislâmlardan birisidir. Bu durum, Osmanlıda manzum fetvâ vermede en önde bulunan Hocazade ailesinin üstünlüğünü bir kez daha ortaya koymaktadır. Bu makalede Hocazâde Muhammed Esad Efendi hakkında bilgi verilip nazmen verilmiş bir adet manzum fetvâsı tanıtılacaktır.

Keywords: