Özet:

Bu çalışmada, engellilik ile ilgili yapılan son çalışmalar ışığında, engellilik kavramının söylemsel eylemler yoluyla imal edildiği iddia edilmektedir ve engellilik ile ilgili algıların onu fiziksel bir durum olarak düşünmekten öteye geçmesi gerektiğine inanılmaktadır. Eylem (practice) kelimesi söylemsel kelimesiyle birlikte, dilin sosyal konuların oluşturulmasında ve kimlik, güç ve ideoloji gibi belirli kavramlar temsil edilirken onun nasıl etkili olduğunun altını çizmek amacıyla, kasten kullanılmıştır. Engellilik ile ilgili yapılan son çalışmalar, beden kavramının geleneksel algısını eleştirmektedir ve beden algısının üzerindeki sosyal, kültürel ve politik etkilerin de düşünülmesi gerektiğini iddia etmektedir. Böylece, engellilik fiziksel bir durum olarak değil de “çoğunlukla yaşanılması zor olan bir dünya ile etkileşime geçme yolu olarak” yani “hali hazırda olan bir şey değil, birinin yaptığı bir şey” olarak görülmelidir. Edebiyatta, feminist yazın haricinde, beden kavramı ile ilgili yazılar onun geleneksel temsilinden öteye geçmemiştir. Şüphesiz ki, beden kavramının edinimsel olması anlayışını yansıtmak için en iyi yer tiyatro sahnesidir. Geleneksel kavramları ters yüz etme amacı taşıyan avangard tiyatronun ortaya çıkışıyla birlikte, tam bir bütün olarak algılanan beden düşüncesi sorgulanmıştır. Avangard tiyatroda parçalar halinde olmaya vurgu yapılır ve Samuel Beckett bütünlük fikrini en iyi ters yüz eden yazarlardan biridir. Yazarın, ifadesiz bir yüzle, hareketsiz bir kadın bedenini ortaya koyduğu Rockaby adlı oyunu, genel anlamda beden üzerine ve belirgin olarak da kadın bedeni üzerine dayatılmış bütün etiketlemeleri yok eder. Bununla birlikte, bu oyun, bedeni genel olarak kabul gören bir çerçevede temsil etmeyi reddederek, engelli bedeni algısında aynı amaca sahip olan bu çalışmanın bulguları için önemlidir.

Anahtar Kelimeler: