Abstract:

Bu çalışmada, Türkçe öğretmeni adaylarının dinlediğini özetlemede karşılaştıkları sorunlar ele alınmıştır. Çalışma, 2013-2014 öğretim yılında Gazi ve Mustafa Kemal Üniversitesi Türkçe Eğitimi Bölümü’nde okuyan dördüncü sınıf 202 öğretmen adayı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada bilgilendirici, öyküleyici ve tartışmacı metin özetleri; başlık yazma, bakış açısını doğru kullanma, anlatım kipini doğru kullanma, önemli bilgiyi seçme, önemsiz bilgiyi silme, metin dışı bilgiye yer vermeme, tutarlı yazma ve kısaltma şeklinde belirlenen özetleme stratejileri açısından değerlendirilmiş, değerlendirme sonucunda özetleme konusunda yaşanan sorunlar tespit edilmiştir. Bu amaç doğrultusunda bilgilendirici, öyküleyici ve tartışmacı metinlerin her biri için ölçüt özet oluşturulmuş, analizler, araştırmacı tarafından geliştirilen “Özetleme Sorun Envanteri” kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Ölçüt özete uyan kullanımlar başarılı olarak kabul edilmiş, uymayan kullanımlar, birer sorun olarak görülmüştür. Çalışmada, öğrencilerin özetleme konusunda yaşadıkları sorunlar şu şekilde tespit edilmiştir: Başlık yazmama, orijinalinden farklı başlık kullanma, özeti birden çok bakış açısıyla yazma, birinci tekil şahıs bakış açısı ile özetleme, birden çok anlatım kipi kullanma, tamamen yanlış anlatım kipi ile yazma, az sayıda önemli bilgi ile özetleme, çok sayıda önemsiz bilgi ile özetleme, birtakım metin dışı bilgilere yer verme, birbiriyle çelişen bilgilere yer verme, cümle ve paragraf geçişlerini yapmama, konu bütünlüğünü sağlayamama, çok uzun veya çok kısa yazma.

Keywords: